หนังสือสุภาษิต

ชื่อและจุดประสงค์ของหนังสือ
1 ¹สุภาษิตของซาโลมอน กษัตริย์แห่งอิสราเอล พระโอรสของกษัตริย์ดาวิด

²สุภาษิตเหล่านี้เขียนไว้เพื่อให้รู้จักปรีชาญาณและมีระเบียบ

เพื่อเข้าใจถ้อยคำที่มีความหมายลึกซึ้ง

³เพื่อรับคำสั่งสอนให้ประพฤติตนอย่างเฉลียวฉลาด

รู้จักความชอบธรรม ความยุติธรรม และความเที่ยงตรง

⁴เพื่อให้คนขาดสติมีไหวพริบ

ให้เยาวชนมีความรู้และรู้จักคิด

⁵ผู้มีปรีชาฟังแล้วก็จะมีความรู้เพิ่มขึ้น

ผู้ที่มีความรู้อยู่แล้วจะได้แนะนำผู้อื่นต่อไป

⁶จะได้เข้าใจสุภาษิตและอุปมา

เข้าใจคำพังเพยและปริศนาของผู้มีปรีชา

⁷ความยำเกรงพระยาห์เวห์เป็นบ่อเกิดของความรู้a

คนโง่ย่อมดูหมิ่นปรีชาญาณและการสั่งสอน

1. I. อารัมภบท

คำยกย่องชมเชยปรีชาญาณ

ผู้มีปรีชาสอนให้หลีกเลี่ยงเพื่อนไม่ดี

⁸ลูกเอ๋ย จงฟังคำตักเตือนของพ่อ

อย่าดูหมิ่นคำสั่งสอนจากแม่ของลูก

⁹เพราะคำสอนเหล่านี้เป็นเหมือนมงกุฎประดับศีรษะ

เป็นสร้อยประดับคอของลูก

¹⁰ลูกเอ๋ย ถ้าคนบาปชักชวนลูกให้ทำผิด

ก็อย่าทำตามเขา

¹¹ถ้าเขาพูดว่า “มากับพวกเราเถิด เราจงคอยหลั่งเลือด

เราจงซุ่มดักทำร้ายผู้บริสุทธิ์เล่นกันเถิด

¹²เราจงกลืนเขาทั้งเป็นอย่างแดนผู้ตาย

กลืนเขาทั้งตัวอย่างคนที่ลงไปในขุมลึก

¹³เราจะพบของประเสริฐทุกอย่าง

เราจะนำของที่ริบได้มาไว้ในบ้านของเราให้เต็ม

¹⁴จงมาจับฉลากร่วมกับเราเถิด

เราจะมีถุงเงินถุงเดียวกัน”

¹⁵ลูกเอ๋ย อย่าไปเดินในหนทางเดียวกับเขาเลย

จงยับยั้งเท้าของลูกให้ห่างจากวิถีทางของเขา

¹⁶เพราะเท้าของเขากำลังวิ่งไปสู่ความชั่วร้าย

เขารีบเร่งไปหลั่งเลือดb

¹⁷การขึงตาข่ายไว้ให้นกเห็นย่อมไร้ประโยชน์c

¹⁸แต่คนเหล่านี้คอยหลั่งเลือดของตน

เขาซุ่มดักชีวิตของตนเอง

¹⁹ชะตากรรมของผู้ที่คิดแต่จะปล้นผู้อื่นก็เป็นเช่นนี้

การปล้นย่อมคร่าชีวิตของผู้ปล้นนั้นเอง

ปรีชาญาณพูดเตือนผู้เบาปัญญา

²⁰ปรีชาญาณร้องตะโกนอยู่ที่ถนนd

เปล่งเสียงดังeที่ลานสาธารณะ

²¹ร้องเรียกจากยอดกำแพงเมืองf

ตะโกนสอนอยู่ที่ประตูเมืองว่า

²²“คนขาดสติเอ๋ย ท่านจะรักความไม่เดียงสาไปอีกนานสักเท่าใด

คนเย้ยหยันผู้อื่นจะยินดีเย้ยหยันผู้อื่นไปอีกนานเท่าใด

คนโง่จะเกลียดความรู้ไปอีกนานเท่าใด

²³จงหันมาสนใจคำตักเตือนของดิฉันเถิด

ดูซิ ดิฉันจะถ่ายทอดความคิดของดิฉันให้ท่าน

ดิฉันจะบอกให้ท่านรู้ถ้อยคำของดิฉัน

²⁴เพราะดิฉันเรียกท่านแล้ว แต่ท่านปฏิเสธไม่ยอมฟัง

ดิฉันกวักมือเรียกท่านแล้ว แต่ไม่มีผู้ใดสนใจ

²⁵ท่านไม่ยอมรับรู้คำแนะนำ

และไม่ยอมฟังคำตักเตือนของดิฉันเลย

²⁶ดิฉันก็จะหัวเราะเยาะเย้ยเคราะห์ร้ายของท่านเช่นเดียวกัน

จะเย้ยหยันเมื่อท่านต้องเผชิญความหวาดกลัว

²⁷เมื่อความหวาดกลัวโถมใส่ท่านเหมือนพายุ

เมื่อเคราะห์ร้ายมาถึงอย่างลมบ้าหมู

เมื่อความทุกข์และความกังวลใจมาจู่โจมท่าน

²⁸เวลานั้นเขาทั้งหลายจะเรียก แต่ดิฉันจะไม่ตอบ

เขาจะแสวงหา แต่จะไม่พบดิฉัน

²⁹เพราะเขาเกลียดความรู้

และไม่เลือกความยำเกรงพระยาห์เวห์

³⁰เขาไม่ยอมรับคำแนะนำของดิฉัน

กลับดูหมิ่นคำตักเตือนทั้งหมด

³¹เขาจะกินผลความประพฤติของตน

จะอิ่มด้วยกลอุบายของตนเอง

³²การหลงทางของคนขาดสติจะฆ่าเขา

ความพึงพอใจของคนโง่จะทำลายเขา

³³แต่ผู้ฟังดิฉันจะมีชีวิตอยู่อย่างปลอดภัย

เขาจะอยู่อย่างสงบสุข ไม่ต้องกลัวความชั่วร้ายใดๆ”

1 a วลีในพระคัมภีร์ที่ว่า “ความยำเกรงพระยาห์เวห์” (ดู อพย 20:20 เชิงอรรถ i; ฉธบ 6:2 เชิงอรรถ a) มีความหมายถึงสภาพจิตใจคล้ายๆกับที่เราเรียกว่า “การนับถือศาสนา” หรือ “ความเลื่อมใสศรัทธาต่อพระเจ้า” ซึ่งเป็นทั้งจุดเริ่มต้น (9:10; 15:33; โยบ 28:28; สดด 111:10; บสร 1:18-20) และเป็นจุดยอด (บสร 1;18; 19:20; 25:10-11; 40:26-27) ของปรีชาญาณที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับศาสนา ส่งเสริมให้มีความสัมพันธ์เป็นส่วนตัวกับพระเจ้าที่ทรงกระทำพันธสัญญากับมนุษย์ ในความสัมพันธ์เช่นนี้ ความยำเกรงและความรัก ความเชื่อฟังและความไว้วางใจ นับได้ว่าเป็นสิ่งเดียวกัน – ดู สดด 25:12-14; 112:1; 128:1; ปญจ 12:13; บสร 1:27-28; 2:7-9,15-18 ฯลฯ

b เราไม่พบข้อ 16 นี้ในต้นฉบับคัดลอกภาษากรีกฉบับที่ดีที่สุด – นักวิชาการส่วนมากคิดว่าข้อนี้ผู้คัดลอกได้เสริมเข้ามาจาก อสย 59:7.

c “การขึงตาข่ายไว้ให้นกเห็นย่อมไร้ประโยชน์” – ความหมายของข้อนี้เข้าใจได้ไม่ยาก – นกย่อมไม่เข้ามาติดตาข่ายที่นายพรานวางไว้ ถ้ามันแลเห็นตาข่ายนั้น – ดังนั้น เยาวชนจึงรับคำเตือนว่าอันตรายที่เป็นเสมือนหลุมพรางของชีวิตอยู่ที่ใด เขาจะได้หลีกเลี่ยงอันตรายนั้น

d “อยู่ที่ถนน” – แปลตามต้นฉบับภาษากรีก – ต้นฉบับภาษาฮีบรูว่า “ข้างนอก”

e “เปล่งเสียงดัง” เช่นเดียวกับบรรดาประกาศก – ดู ยรม 5:1; 7:2 – ปรีชาญาณซึ่งมีลักษณะเป็นเสมือน “สตรี” คนหนึ่ง (ดู 8:22 เชิงอรรถ f) เดินไปตามถนนในเมือง รอพบชาวเมืองเพื่อสอนทุกคนให้เลิกเป็นคนเบาปัญญาที่รู้สึกผิดๆว่าตนปลอดภัย – ดู อมส 6:1; 9:10; 11; ศฟย 1:12.

f “จากยอดกำแพงเมือง” – แปลตามต้นฉบับภาษากรีก – ต้นฉบับภาษาฮีบรูไม่ชัดเจน