พระยาห์เวห์ทรงทำสงครามกับกรุงบาบิโลน

51 ¹พระยาห์เวห์ตรัสดังนี้ว่า

“ดูซิ เราจะปลุกลมพายุมาทำลายกรุงบาบิโลน

และผู้อาศัยในแคว้นเคลเดีย^a

²เราจะส่งผู้ฝัด^bไปยังกรุงบาบิโลน

เขาจะฝัดเมืองนี้

และจะทำให้แผ่นดินนี้ไม่มีผู้อาศัย

เพราะเขาจะโจมตีเมืองนี้จากทุกด้าน

ในวันแห่งหายนะ

³อย่าให้นักธนูโก่งคันธนู

อย่าให้ผู้สวมเสื้อเกราะทะนงตน^c

อย่าไว้ชีวิตคนหนุ่ม

จงทำลายกองทัพของเมืองนี้ทั้งหมด

⁴ผู้ถูกฆ่าจะล้มลงในแผ่นดินของชาวเคลเดีย

ผู้บาดเจ็บจะล้มลงตามถนน

⁵เพราะอิสราเอลและยูดาห์ไม่ได้ถูกพระเจ้าของตน พระยาห์เวห์จอมจักรวาลทรงทอดทิ้ง

แม้แผ่นดินของเขาเต็มด้วยความผิดต่อพระผู้ศักดิ์สิทธิ์แห่งอิสราเอล

⁶จงหลบหนีจากกรุงบาบิโลน

แต่ละคนจงช่วยชีวิตของตนให้รอดเถิด

อย่าพินาศเพราะความผิดของเมืองนั้น

เพราะบัดนี้ถึงเวลาที่พระยาห์เวห์จะทรงลงโทษ

จะทรงตอบสนองตามที่เมืองนี้ควรได้รับ

⁷กรุงบาบิโลนเคยเป็นเสมือนถ้วยทองคำในพระหัตถ์พระยาห์เวห์

ทำให้แผ่นดินทั้งหมดมึนเมา

นานาชาติได้ดื่มเหล้าองุ่นของเมืองนี้

แล้วเสียสติ^d

⁸กรุงบาบิโลนได้ล้มลงและแตกไปอย่างฉับพลัน

จงคร่ำครวญเพื่อไว้อาลัยเมืองนี้เถิด

จงนำยาสมุนไพรมาทาบาดแผลของเมืองนี้

ซึ่งอาจรับการรักษาให้หายได้

⁹ท่านทั้งหลายพูดว่า^***

‘พวกเราได้พยายามรักษากรุงบาบิโลนให้หายทุกข์ แต่ก็ไม่หาย

จงละทิ้งเมืองนี้เถิด เราแต่ละคนจงกลับไปยังแผ่นดินของตน

เพราะการลงโทษของเมืองนี้ขึ้นไปถึงท้องฟ้า

ถูกยกขึ้นไปถึงหมู่เมฆ’

¹⁰แต่ประชากรของเราจะพูดว่า

‘พระยาห์เวห์ทรงทำให้พวกเราชนะคดี

มาเถิด เราจงขึ้นไปบนเนินศิโยน

บอกว่าพระยาห์เวห์พระเจ้าของเราทรงทำสิ่งใด’

¹¹จงลับลูกธนู

ใส่ให้เต็มแล่ง”

พระยาห์เวห์ทรงปลุกพระทัยของบรรดากษัตริย์แห่งมีเดีย^e มีพระประสงค์จะทำลายกรุงบาบิโลน เพราะนี่เป็นการลงโทษของพระยาห์เวห์ เป็นการแก้แค้นแทนพระวิหารของพระองค์

          ¹²จงยกสัญญาณเข้าโจมตีกำแพงกรุงบาบิโลน

จงวางยามเฝ้าไว้ให้แน่นหนา

จงตั้งผู้รักษาการณ์

จงเตรียมกองซุ่มไว้โจมตี

เพราะพระยาห์เวห์ทรงประสงค์เช่นนี้ และทรงทำตามที่ตรัสไว้ ต่อสู้กับผู้อาศัยในกรุงบาบิโลน    

          ¹³เจ้าผู้อาศัยอยู่ริมแม่น้ำใหญ่

มีทรัพย์สมบัติมากมายเอ๋ย

อวสานของเจ้ามาถึงแล้ว

การปล้นของเจ้าจบแล้ว^f

          ¹⁴พระยาห์เวห์จอมจักรวาลทรงสาบานต่อพระองค์เองว่า

‘เราจะทำให้เจ้ามีคนเต็มเมือง มากเหมือนตั๊กแตน

เขาทั้งหลายจะเปล่งเสียงร้องเพลงฉลองชัยเหนือเจ้า’

¹⁵พระองค์ทรงสร้างแผ่นดินด้วยพระอานุภาพ

ทรงตั้งโลกให้มั่นคงด้วยพระปรีชาญาณ

ทรงคลี่ท้องฟ้าด้วยความเข้าใจของพระองค์

¹⁶เมื่อทรงเปล่งพระสุรเสียง มีเสียงน้ำคะนองบนท้องฟ้า

พระองค์ทรงทำให้หมอกลอยขึ้นจากปลายแผ่นดิน

ทรงทำฟ้าแลบให้ฝนตก

ทรงให้ลมออกมาจากพระคลังของพระองค์

¹⁷มนุษย์ทุกคนมึนงง ไม่มีความรู้

ช่างทองทุกคนต้องอับอายเพราะรูปเคารพของตน

รูปเคารพที่เขาหล่อขึ้นล้วนเป็นของเท็จ

ไม่มีลมหายใจ

¹⁸รูปเคารพเหล่านี้เป็นสิ่งไร้สาระ เป็นผลงานที่น่าหัวเราะ

เมื่อถึงเวลาที่จะถูกลงโทษ รูปเคารพก็สูญหายไป

¹⁹พระเจ้าผู้ทรงเป็นส่วนมรดกของยาโคบไม่ทรงเป็นเช่นนี้

พระองค์ทรงสร้างทุกสิ่ง

อิสราเอล^gเป็นเผ่าที่เป็นมรดกของพระองค์

พระนามพระองค์คือพระยาห์เวห์จอมจักรวาล

กรุงบาบิโลนเป็นเครื่องมือที่พระยาห์เวห์ทรงใช้ลงโทษชนชาติอื่น

            ²⁰เจ้าเป็นเหมือนค้อนของเรา

เป็นอาวุธสงครามของเรา

เราใช้เจ้าทุบนานาชาติให้แหลก

ใช้เจ้าทำลายอาณาจักรต่างๆ

²¹เราใช้เจ้าทุบม้าและคนขี่

²²ใช้เจ้าทุบรถศึกและผู้ขับขี่

ใช้เจ้าทุบทั้งชายและหญิง

ใช้เจ้าทุบคนแก่และคนหนุ่ม

ใช้เจ้าทุบชายหนุ่มและหญิงพรหมจารี

²³เราใช้เจ้าทุบผู้เลี้ยงแกะและฝูงแกะ

ใช้เจ้าทุบผู้ไถนาและโคคู่ลากไถของเขา

ใช้เจ้าทุบผู้ปกครองและเจ้าเมือง

²⁴แต่เราจะตอบสนองกรุงบาบิโลน และผู้อาศัยในแคว้นเคลเดีย ต่อหน้าท่านทั้งหลาย ตามความชั่วร้ายที่เขาได้ทำแก่ศิโยน พระยาห์เวห์ตรัส

²⁵ดูซิ ภูเขาซึ่งทำลายเอ๋ย เราต่อสู้กับเจ้า

พระยาห์เวห์ตรัส

เจ้าผู้ทำลายแผ่นดินทั้งหมดเอ๋ย

เราจะเหยียดมือออกต่อสู้กับเจ้า

และจะกลิ้งเจ้าลงมาจากหน้าผา

ทำให้เจ้าเป็นภูเขาที่ถูกเผา

²⁶จะไม่มีผู้ใดนำหินจากเจ้าไปทำเป็นศิลาหัวมุม

หรือเป็นศิลารากฐาน

เพราะเจ้าจะเป็นที่ร้างตลอดไป

พระยาห์เวห์ตรัส

วาระสุดท้ายของกรุงบาบิโลนใกล้จะมาถึง

²⁷จงยกสัญญาณขึ้นบนแผ่นดิน

จงเป่าแตรเขาสัตว์ในหมู่ชนชาติทั้งหลาย

จงเตรียมนานาชาติมาทำสงครามกับเมืองนี้

จงเรียกอาณาจักรต่างๆ มาต่อสู้กับเมืองนี้

คือ อาณาจักรอารารัต มินนี และอัชเคนัส^h

จงแต่งตั้งแม่ทัพมาโจมตีเมืองนี้

จงให้ม้าขึ้นมาโจมตีเหมือนฝูงตั๊กแตน

²⁸จงเตรียมนานาชาติมาทำสงครามกับเมืองนี้ คือกษัตริย์แห่งมีเดีย พร้อมกับผู้ปกครอง เจ้าเมือง และแผ่นดินทั้งหมดในปกครอง

²⁹แผ่นดินจะสั่นสะท้านและดิ้นทุรนทุราย

เพราะพระประสงค์ของพระยาห์เวห์ที่จะทำลายกรุงบาบิโลนเป็นจริง

คือทำให้แผ่นดินบาบิโลนเป็นที่ร้าง

ไม่มีผู้คนอาศัย

³⁰นักรบแห่งบาบิโลนหยุดรบ

แล้วหลบอยู่ในป้อมปราการ

หมดกำลัง กลายเป็นเหมือนผู้หญิง

บ้านของเมืองนี้ถูกเผา

ดาลประตูเมืองก็หัก

³¹ผู้นำข่าวคนหนึ่งวิ่งไปพบผู้นำข่าวอีกคนหนึ่ง

ผู้ส่งข่าวคนหนึ่งวิ่งไปพบผู้ส่งข่าวอีกคนหนึ่ง

เพื่อทูลกษัตริย์แห่งบาบิโลนว่า

เมืองของพระองค์ถูกยึดไว้ทุกด้านแล้ว

³²ท่าลุยข้ามน้ำถูกยึดแล้ว

ป้อมปราการถูกไฟเผา

บรรดานักรบตกใจกลัว

³³เพราะพระยาห์เวห์จอมจักรวาลพระเจ้าแห่งอิสราเอลตรัสว่า

“ธิดาแห่งบาบิโลนเป็นเหมือนลานนวดข้าว

เมื่อถูกเหยียบย่ำ

อีกไม่นาน เวลาเก็บเกี่ยวก็จะมาถึง”

การคร่ำครวญของกรุงเยรูซาเล็ม

³⁴เนบูคัดเนสซาร์กษัตริย์แห่งบาบิโลน

กินข้าพเจ้าแล้ว

ได้กินข้าพเจ้าจนหมด

ทำให้ข้าพเจ้าเป็นเหมือนจานเปล่า

เหมือนสัตว์ประหลาด เขาได้กลืนข้าพเจ้า

เลือกกินแต่ของดีๆⁱ ของข้าพเจ้าจนอิ่มท้อง

แล้วสำรอกข้าพเจ้าออกมา

³⁵ผู้อาศัยแห่งศิโยนจะพูดว่า

“ขอให้บาดแผลที่ข้าพเจ้าได้รับ^jตกเหนือกรุงบาบิโลน”

ชาวกรุงเยรูซาเล็มจะพูดว่า

“เลือดของข้าพเจ้าจงตกเหนือผู้อาศัยในแคว้นเคลเดีย”

³⁶พระยาห์เวห์จึงตรัสดังนี้

“ดูซิ เราจะแก้คดีของเจ้า

จะแก้แค้นแทนเจ้า

จะทำให้ทะเลของเมืองนี้แห้ง

จะทำให้พุน้ำของเมืองนี้เหือดไป

³⁷กรุงบาบิโลนจะกลายเป็นกองซากปรักหักพัง

เป็นที่อยู่ของหมาใน

เป็นสถานที่น่าหวาดกลัว น่าเยาะเย้ย

ไม่มีผู้คนอาศัย

³⁸ชาวบาบิโลนจะคำรามพร้อมกันเหมือนสิงโต

จะครางเหมือนลูกสิงโต

³⁹เราจะเตรียมเครื่องดื่มใส่ยาพิษ^[1]

ให้เขาดื่มจนเมาและหลับไป

เขาจะนอนหลับตลอดไป

ไม่ตื่นอีกเลย

พระยาห์เวห์ตรัส

⁴⁰เราจะลากเขาทั้งหลายลงไปที่โรงฆ่าสัตว์เหมือนลูกแกะ

เหมือนแกะเพศผู้และแพะเพศผู้”

การคร่ำครวญถึงกรุงบาบิโลน

            ⁴¹อนิจจา เชชัคถูกยึดแล้ว

เมืองซึ่งทั่วแผ่นดินสรรเสริญถูกจับแล้ว

เป็นไปได้หรือที่กรุงบาบิโลนกลายเป็นที่น่าสยดสยอง

ในบรรดาชนชาติทั้งหลาย

⁴²ทะเลขึ้นมาท่วมกรุงบาบิโลน

คลื่นใหญ่ส่งเสียงกึกก้องคลุมเมืองนี้ไว้

⁴³หัวเมืองต่างๆ กลายเป็นที่ร้าง

เป็นแผ่นดินแห้งแล้งและถิ่นทุรกันดาร

เป็นแผ่นดินที่ไม่มีผู้ใดอาศัยอยู่

และไม่มีมนุษย์คนใดเดินผ่าน

พระยาห์เวห์ทรงลงโทษรูปเคารพ

            ⁴⁴เราจะลงโทษเทพเบลในกรุงบาบิโลน

เราจะทำให้เขาสำรอกทุกสิ่งที่เขากลืนเข้าไป

นานาชาติจะไม่หลั่งไหลไปหาเขาอีก

แม้กระทั่งกำแพงของกรุงบาบิโลนก็จะล้มลง

⁴⁵ประชากรของเราเอ๋ย จงออกไปจากเมืองนี้

แต่ละคนจงเอาชีวิตให้รอด

พ้นจากพระพิโรธแรงกล้าของพระยาห์เวห์เถิด

⁴⁶อย่าให้ใจของท่านทั้งหลายท้อแท้ อย่ากลัวเพราะข่าวที่ท่านได้ยินในแผ่นดิน ปีนี้มีข่าวหนึ่ง ปีหน้าก็จะมีอีกข่าวหนึ่ง การใช้ความทารุณมีอยู่ในแผ่นดิน ผู้ปกครองคนหนึ่งต่อสู้กับผู้ปกครองอีกคนหนึ่ง

⁴⁷ดังนั้น ดูซิ วันเวลาจะมาถึง

เมื่อเราจะลงโทษรูปเคารพแห่งบาบิโลน

แผ่นดินทั้งหมดของเมืองนี้จะต้องรับความอับอาย

ชาวบาบิโลนทุกคนที่ถูกฆ่าจะล้มลงกลางเมือง

⁴⁸ทั้งท้องฟ้าและแผ่นดิน รวมทั้งสรรพสิ่งที่มีอยู่ในนั้น

จะร้องเพลงด้วยความชื่นบาน ที่กรุงบาบิโลนถูกทำลาย

เพราะผู้ทำลายเมืองนี้จะมาจากทิศเหนือ

ต่อสู้กับเขาทั้งหลาย พระยาห์เวห์ตรัส

          ⁴⁹กรุงบาบิโลนจะต้องล้มลงเพราะได้ฆ่าชาวอิสราเอลจำนวนมากฉันใด

ผู้ที่ถูกฆ่าทั่วแผ่นดินได้ล้มลงเพื่อกรุงบาบิโลนฉันนั้น

⁵⁰ท่านทั้งหลายที่ได้หนีพ้นดาบ

จงรีบไปเถิด อย่ายืนอยู่เลย

จงระลึกถึงพระยาห์เวห์จากที่ไกล

และให้กรุงเยรูซาเล็มขึ้นมาในใจของท่าน

⁵¹“พวกเราอับอายเมื่อได้ยินคำเยาะเย้ย

ความอัปยศคลุมหน้าเราไว้

เพราะคนต่างชาติได้เข้ามาในสถานที่ศักดิ์สิทธิ์

แห่งพระวิหารของพระยาห์เวห์”

⁵²ดังนั้น ดูซิ วันเวลาจะมาถึง

พระยาห์เวห์ตรัส

เมื่อเราจะลงโทษรูปเคารพของเมืองนี้

คนที่บาดเจ็บจะร้องครวญคราง

อยู่ทั่วดินแดนแห่งบาบิโลน

⁵³แม้บาบิโลนจะขึ้นไปถึงท้องฟ้า

ทำให้ป้อมปราการในที่สูงเข้มแข็ง

บรรดาผู้ทำลายก็จะมาโจมตีตามคำสั่งของเรา

พระยาห์เวห์ตรัส

⁵⁴เสียงร้องขอความช่วยเหลือมาจากบาบิโลน

หายนะยิ่งใหญ่จากแผ่นดินของชาวเคลเดีย

⁵⁵ใช่แล้ว พระยาห์เวห์ทรงทำลายบาบิโลน

ทำให้เสียงร้องดังจากเมืองนี้เงียบลง

แม้คลื่นเคยคำรามเหมือนมหาสมุทรที่ส่งเสียงอึกทึก

⁵⁶เพราะผู้ทำลายมาโจมตีบาบิโลน

บรรดาชายฉกรรจ์ถูกจับ

คันธนูของเขาถูกหัก

ใช่แล้ว พระยาห์เวห์ทรงเป็นพระเจ้าผู้ทรงตอบสนองอย่างยุติธรรม

พระองค์จะทรงตอบสนองอย่างแน่นอน

⁵⁷เราจะทำให้เจ้านาย ผู้มีปรีชา

ผู้ปกครอง เจ้าเมือง และชายฉกรรจ์ของเมืองนี้

ดื่มจนมึนเมาและหลับไป

เขาจะนอนหลับตลอดไป

ไม่ตื่นอีกเลย

พระมหากษัตริย์ผู้ทรงพระนามว่าพระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัส

กรุงบาบิโลนจะถูกทำลายราบ

            ⁵⁸พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัสดังนี้ว่า

“กำแพงของกรุงบาบิโลนที่กว้างใหญ่

จะถูกทำลายราบ

ประตูสูงของเมืองจะถูกไฟเผา

ประชาชนชาติต่างๆ ออกแรงทำงานโดยไร้ประโยชน์

นานาชาติจะเหน็ดเหนื่อยเพื่อเป็นเชื้อเพลิงเท่านั้น”

ประกาศกโยนม้วนหนังสือบันทึกพระวาจาลงในแม่น้ำยูเฟรติส^k

⁵⁹ต่อไปนี้เป็นคำสั่งที่ประกาศกเยเรมีย์ให้แก่เสไรอาห์บุตรเนริยาห์ บุตรมาอาเสอาห์ เมื่อเสไรอาห์เดินทางไปกรุงบาบิโลนกับกษัตริย์เศเดคียาห์แห่งยูดาห์ ในปีที่สี่แห่งรัชสมัยของพระองค์ เสไรอาห์เคยเป็นหัวหน้ามหาดเล็กต้นห้อง ⁶⁰ประกาศกเยเรมีย์เคยบันทึกหายนะทั้งหมดซึ่งจะต้องเกิดขึ้นแก่กรุงบาบิโลนไว้ในหนังสือเล่มหนึ่ง ถ้อยคำทั้งหมดเหล่านี้ถูกเขียนไว้กล่าวโทษกรุงบาบิโลน ⁶¹ประกาศกเยเรมีย์จึงพูดกับเสไรอาห์ว่า “เมื่อท่านไปถึงกรุงบาบิโลนแล้ว จงเอาใจใส่อ่านถ้อยคำเหล่านี้ทั้งหมดให้ทุกคนฟัง ⁶²แล้วจงพูดว่า ‘ข้าแต่พระยาห์เวห์ พระองค์ตรัสว่าจะทรงทำลายสถานที่นี้ จนจะไม่มีผู้ใดมาอาศัยอยู่ที่นี่อีก ไม่ว่ามนุษย์หรือสัตว์ เมืองนี้จะเป็นเมืองร้างตลอดไป’ ⁶³เมื่อท่านอ่านหนังสือนี้จบแล้ว จงเอาหินก้อนหนึ่งผูกกับหนังสือนี้แล้วโยนทิ้งลงไปกลางแม่น้ำยูเฟรติส ⁶⁴แล้วพูดว่า ‘กรุงบาบิโลนจะจมลงเช่นนี้ จะไม่มีวันลุกขึ้นอีกจากหายนะที่เราจะนำมาลงโทษเมืองนี้’”

^lถ้อยคำของประกาศกเยเรมีย์จบเพียงนี้

51 a “แคว้นเคลเดีย” ตามตัวอักษรว่า “เลบคามาย” ซึ่งเป็นรหัส หมายถึงชาวเคลเดีย เช่นเดียวกับชื่อ “เชชัก” หมายถึงกรุงบาบิโลน (ดู 25:25-26)

^b “ผู้ฝัด” ตามสำนวนแปลของ Aquila และ Symmachus ต้นฉบับภาษาฮีบรูว่า “คนต่างด้าว”

^c “อย่าให้...ทะนงตน” คำสั่งห้ามทั้งสองครั้งนี้อ่านตามสำเนาคัดลอกภาษาฮีบรู 15 ฉบับ และสำนวนแปลโบราณต่างๆ ต้นฉบับภาษาฮีบรูว่า “จงโจมตีนักธนู... จงโจมตีผู้สวมเสื้อเกราะ” ซึ่งหมายถึงชาวบาบิโลนซึ่งถูกศัตรูกำลังล้อมเมืองอยู่

^d “แล้วเสียสติ” ตามสำนวนแปลโบราณต่างๆ ต้นฉบับภาษาฮีบรูซ้ำคำ “นานาชาติ” อีกครั้งหนึ่งเป็น “นานาชาติ(เสียสติ)”

^*** “ท่านทั้งหลายพูดว่า” ในข้อ 9 และ “แต่ประชากรของเราจะพูดว่า” ในข้อ 10 เป็นข้อความที่เราเสริมเข้ามาเพื่อให้เข้าใจว่าใครเป็นผู้พูดข้อความในข้อนั้น ในข้อ 9 ผู้พูดคือผู้อาศัยในกรุงบาบิโลน ซึ่งมีด้วยกันหลายชาติ ส่วนในข้อ 10 เป็นคำพูดของชาวยูดาห์

^e คำประพันธ์แต่เดิมพูดถึง “ศัตรูจากทิศเหนือ” (50:3, 9, 41; 51:48) ข้อความร้อยแก้วที่เสริมเข้ามากล่าวอย่างชัดเจนถึงชาวมีเดีย (ซึ่งที่นี่ เช่นเดียวกับใน อสย 13:17 หมายถึงชาวเปอร์เซีย)

^f “จบแล้ว” แปลโดยคาดคะเน ต้นฉบับภาษาฮีบรูว่า “ศอก” (มาตรวัด = ครึ่งเมตร)

^g “อิสราเอล” ตามสำนวนแปลโบราณภาษาอาราเมอิก หรือ Targum (เทียบ 10:16) ต้นฉบับภาษาฮีบรูละคำนี้

^h “อาณาจักรอารารัต...อัชเคนัส” เป็นอาณาจักรของชนชาติต่างๆ ที่อาศัยในแขตแดนของอารเมเนีย อารารัต (หรือ “อูรารตู”) และมินนี ตั้งอยู่รอบทะเลสาบ Van; “อัชเคนัส” คือชาวชีเทีย

ⁱ “ของดีๆ” แปลโดยคาดคะเน

^j “บาดแผลที่ข้าพเจ้าได้รับ” แปลตามตัวอักษรว่า “ความรุนแรง เนื้อของข้าพเจ้า”

^[1] “เราจะ...ยาพิษ” แปลตามสำนวนแปลโบราณบางฉบับ แปลตามตัวอักษรว่า “เมื่อเขาร้อนเราจะเตรียมเครื่องดื่ม”

^k การกระทำที่เป็นสัญลักษณ์ประการนี้ (ดู 18:1 เชิงอรรถ a) ซึ่งจะต้องเก็บไว้เป็นความลับ เกิดขึ้นราวปี 593 ก่อน ค.ศ. แสดงความเชื่อของประกาศกว่าพระวาจาพระเจ้าที่ตรัสไปแล้วจะเรียกกลับคืนมาอีกไม่ได้ และยังแสดงถึงความเข้าใจอย่างแจ่มแจ้งของประกาศก ขณะที่ประกาศกเยเรมีย์บอกประชาชนให้ยอมจำนนต่อชาวบาบิโลน เขาก็ยังประกาศอย่างชัดเจน ไม่ปิดบังถึงความผิดต่างๆ ของชาวบาบิโลนด้วย

^l ข้อความปิดท้ายหนังสือวลีนี้ ซึ่งไม่พบในต้นฉบับภาษากรีก แต่เดิมคงต้องอยู่หลังข้อ 58 เพราะต้นฉบับภาษาฮีบรูมีคำกริยาสุดท้ายของข้อ 58 (คือคำว่า w^eya^cephu ซึ่งแปลว่า “เหน็ดเหนื่อย”) นำหน้าอยู่โดยบังเอิญด้วย