ยาโคบหลบหนีa
31 1ยาโคบได้ยินบุตรของลาบันพูดว่า “ยาโคบได้เอาทุกอย่างของพ่อเราไปหมด เขาได้ทรัพย์สมบัติเหล่านี้มาจากพ่อของเรา” 2ยาโคบสังเกตว่าท่าทีของลาบันเปลี่ยนไปจากแต่ก่อน 3พระยาห์เวห์ตรัสกับยาโคบว่า “จงกลับไปยังแผ่นดินของบรรพบุรุษ ไปยังถิ่นกำเนิดของท่าน เราจะอยู่กับท่าน” 4ยาโคบจึงใช้คนไปเรียกนางราเคลและเลอาห์มาพบในท้องทุ่งที่เขาเลี้ยงสัตว์ 5แล้วบอกภรรยาทั้งสองคนว่า “ฉันสังเกตเห็นบิดาของเธอมีท่าทีต่อฉันเปลี่ยนไปจากแต่ก่อน แต่พระเจ้าของบิดาฉันสถิตกับฉัน 6เธอทั้งสองคนรู้ว่าฉันทำงานให้พ่อของเธอจนสุดกำลัง 7แต่พ่อของเธอยังโกงฉัน เขาเปลี่ยนค่าจ้างของฉันสิบครั้งแล้ว แต่พระเจ้าไม่ได้ทรงอนุญาตให้เขาทำร้ายฉัน” 8เมื่อเขาพูดว่า “สัตว์ที่มีจุดจะเป็นค่าจ้างของหลาน” สัตว์ทั้งฝูงก็ตกลูกมีจุด เมื่อเขาว่า “สัตว์ลายจะเป็นค่าจ้างของหลาน” สัตว์ทั้งฝูงก็ตกลูกมีลาย 9พระเจ้าทรงเอาฝูงสัตว์ของพ่อของเธอมาให้ฉัน 10เมื่อถึงฤดูสัตว์ผสมพันธุ์ ฉันฝันเห็นแพะตัวผู้ที่กำลังจะผสมพันธุ์ต่างมีลายหรือมีจุดหรือด่าง 11ทูตสวรรค์ของพระเจ้าเรียกฉันในฝันว่า “ยาโคบ” ฉันตอบว่า “ข้าพเจ้าอยู่นี่” 12ทูตสวรรค์กล่าวว่า “จงเงยหน้าขึ้นและมองดูแพะตัวผู้ที่กำลังผสมพันธุ์นั้นมีลาย มีจุดหรือด่าง เพราะเราได้เห็นทุกอย่างที่ลาบันทำกับท่าน 13เราคือพระเจ้าซึ่งสำแดงพระองค์แก่ท่านbที่เบธเอล ที่นั่นท่านได้เทน้ำมันเจิมเสาหินเพื่อถวายแก่เรา และกล่าวปฏิญาณไว้ บัดนี้ จงลุกขึ้น ออกจากแผ่นดินนี้ กลับไปบ้านเกิดเมืองนอนของท่าน”
14นางราเคลและเลอาห์ตอบว่า “พ่อของเราไม่เหลือมรดกอะไรไว้ให้เราอีก 15พ่อทำกับเราเหมือนเราเป็นคนต่างถิ่น พ่อขายเรา และใช้เงินที่ได้มาจากเราหมดแล้วด้วยc 16ทรัพย์สินทั้งหมดที่พระเจ้าทรงนำไปจากพ่อของเรา จะตกเป็นของเราและของลูก จงทำตามที่พระเจ้าตรัสกับท่านเถิด”
17ยาโคบจัดให้บุตรและภรรยาขึ้นหลังอูฐ 18ต้อนฝูงสัตว์ทั้งหมด พร้อมกับทรัพย์สินที่ได้มาที่ปัดดานอารัมd กลับไปหาอิสอัคบิดาของเขาในแผ่นดินคานาอัน 19ส่วนลาบันนั้นออกไปตัดขนแกะ นางราเคลขโมยรูปเคารพeของบิดาไปด้วย 20ยาโคบได้ลวงลาบันชาวอารัมโดยไม่บอกให้รู้ว่าเขาจะหลบหนีไป 21เขาจากไปพร้อมกับทุกสิ่งที่เป็นของเขา ออกเดินทางข้ามแม่น้ำf มุ่งหน้าไปทางภูเขากิเลอาด
ลาบันติดตามยาโคบg
22สามวันต่อมา ลาบันรู้ว่ายาโคบหลบหนีไปแล้ว 23เขาจึงพาญาติพี่น้องติดตามยาโคบเป็นเวลาเจ็ดวัน จนกระทั่งมาทันที่ภูเขากิเลอาด 24คืนนั้นพระเจ้าทรงสำแดงพระองค์แก่ลาบันชาวอารัมในฝัน ตรัสว่า “อย่าพูดรุนแรงกับยาโคบ”h 25ลาบันติดตามไปทันยาโคบ ณ ที่ซึ่งยาโคบตั้งกระโจมอยู่บนเนินเขา ลาบันก็ตั้งกระโจมiอยู่บนภูเขากิเลอาด
26ลาบันพูดกับยาโคบว่า “ทำไมหลานจึงหลอกลวงลุง พาลูกสาวของลุงหลบหนีมาเหมือนกับว่าลูกของลุงเป็นเชลยสงคราม 27ทำไมหลานจึงหลอกลวงลุง หลบหนีมาโดยไม่บอกกล่าว ไม่เช่นนั้นลุงจะจัดเลี้ยงส่งให้มีการร้องเพลง เล่นรำมะนาและพิณด้วยความยินดี 28หลานไม่ยอมแม้แต่จะให้ลุงจูบอำลาลูกสาวและหลานๆ หลานทำอะไรโง่เหลือเกิน 29ลุงมีอำนาจพอที่จะทำร้ายหลาน แต่เมื่อคืนนี้พระเจ้าของบิดาของหลานjทรงห้ามลุงว่า ‘อย่าพูดรุนแรงกับยาโคบ’ 30ลุงรู้ว่าหลานจากมาเพราะรู้สึกว้าเหว่อยากกลับบ้านบิดาของหลาน แต่ทำไมหลานจึงต้องขโมยรูปเคารพของลุงมาด้วย”
31ยาโคบตอบว่า “หลานกลัวลุงจะแย่งลูกสาวของลุงกลับไป 32แต่ถ้าลุงพบรูปเคารพนั้นอยู่กับผู้ใด ผู้นั้นจะต้องตายแน่นอน เชิญลุงค้นหาดูเองต่อหน้าญาติพี่น้อง ถ้าลุงพบสิ่งใดที่เป็นของลุง ก็จงนำไปเถิด” ยาโคบไม่รู้ว่านางราเคลเป็นผู้ขโมยรูปเคารพ 33ลาบันเข้าไปดูในกระโจมของยาโคบ แล้วเข้าไปค้นกระโจมของนางเลอาห์ กระโจมของทาสหญิงทั้งสองคน แต่ก็หารูปเคารพไม่พบ เขาออกจากกระโจมของนางเลอาห์เข้าไปในกระโจมของนางราเคล 34นางราเคลนำรูปเคารพซ่อนไว้ใต้กูบอูฐแล้วนั่งทับไว้ ลาบันค้นดูทั่วกระโจม แต่ไม่พบ 35นางราเคลบอกบิดาว่า “คุณพ่ออย่าโกรธเคืองลูกเลย ที่ลูกมิได้ลุกขึ้นต้อนรับคุณพ่อ เนื่องจากลูกมีประจำเดือน” ลาบันก็ค้นหา แต่ไม่พบรูปเคารพ
36ยาโคบรู้สึกโกรธจึงต่อว่าลาบันพูดว่า “หลานได้ล่วงเกินหรือทำผิดสิ่งใดต่อลุง ลุงจึงไล่ติดตามหลานเช่นนี้ 37ลุงค้นดูข้าวของทั้งหมดของหลานแล้ว มีสิ่งใดที่เป็นของลุง จงนำออกมาที่นี่ต่อหน้าญาติพี่น้องของหลานและของลุงซิ เขาจะได้ตัดสินว่าใครถูกใครผิด 38หลานอยู่กับลุงมายี่สิบปีแล้ว แพะแกะของลุงไม่เคยแท้งลูก หลานไม่เคยกินลูกแกะตัวผู้จากฝูงสัตว์ของลุงเลย 39เมื่อสัตว์ป่าฆ่าแกะ หลานไม่เคยนำซากมาให้ลุงดูk แต่ชดใช้ค่าเสียหายจากฝูงสัตว์ของหลานเอง ลุงเรียกร้องค่าชดใช้จากหลาน ไม่เพียงสำหรับสัตว์ที่ถูกขโมยเวลากลางวันเท่านั้น แต่สำหรับสัตว์ที่ถูกขโมยเวลากลางคืนด้วย 40ตอนกลางวัน หลานถูกแดดแผดเผา ตอนกลางคืน หลานต้องทนความหนาวและต้องอดหลับอดนอน 41เป็นเช่นนี้มาตลอดยี่สิบปีที่หลานอยู่กับลุง หลานทำงานรับใช้ลุงเป็นเวลาสิบสี่ปีเพื่อได้บุตรหญิงสองคนของลุง และทำงานอีกหกปีเพื่อได้ฝูงสัตว์ของลุง ถึงกระนั้น ลุงก็ยังเปลี่ยนค่าจ้างของหลานถึงสิบครั้ง 42ถ้าพระเจ้าของบิดาของหลาน พระเจ้าของอับราฮัม พระผู้ทรงน่าเกรงขามของอิสอัคlไม่สถิตกับหลานแล้ว ลุงคงส่งหลานกลับไปมือเปล่าเป็นแน่ แต่พระเจ้าทรงเห็นความยากลำบาก และงานที่หลานทำด้วยความเหน็ดเหนื่อย เมื่อคืนนี้ พระองค์จึงทรงตัดสินให้เรา”
ยาโคบและลาบันทำพันธสัญญาm
43ลาบันตอบยาโคบว่า “ผู้หญิงและเด็กๆ เหล่านี้เป็นลูกสาวและเป็นหลานของลุง ฝูงสัตว์ก็เป็นของลุง ทุกสิ่งที่หลานเห็นก็เป็นของลุงด้วย วันนี้ลุงทำอะไรให้ลูกสาวของลุง และลูกๆ ที่ลูกสาวของลุงให้กำเนิดมาเช่นนี้ 44ลุงกับหลานจงมาทำพันธสัญญากันเถิดn และให้มีพยานระหว่างลุงกับหลาน”
45ยาโคบจึงนำหินก้อนหนึ่งตั้งเป็นเสาศักดิ์สิทธิ์ 46แล้วพูดกับญาติพี่น้องว่า “จงไปเก็บก้อนหินมา” คนเหล่านั้นขนก้อนหินมากองไว้ แล้วกินอาหารข้างกองหินนั้น 47ลาบันเรียกที่นั้นว่าเยการ์สหดูธา ส่วนยาโคบเรียกว่ากาลเอดo 48ลาบันพูดว่า “หินกองนี้จะเป็นพยานระหว่างลุงกับหลานในวันนี้” เพราะฉะนั้น ที่นั่นจึงได้ชื่อว่ากาลเอด 49และมิสปาห์ด้วย เพราะลาบันพูดว่า “ขอให้พระยาห์เวห์ทรงพิทักษ์รักษาเราในขณะที่เราแยกจากกัน 50ถ้าหลานทำร้ายลูกสาวของลุง หรือไปแต่งงานกับหญิงอื่นนอกจากลูกสาวของลุง แม้ไม่มีใครอยู่กับเรา จงจำไว้ว่า พระเจ้าทรงเป็นพยานระหว่างลุงกับหลาน” 51ลาบันพูดกับยาโคบอีกว่า “จงดูหินกองนี้และเสาศักดิ์สิทธิ์ที่ลุงตั้งไว้ระหว่างลุงกับหลานซิ 52ทั้งกองหินและเสาศักดิ์สิทธิ์นี้เป็นพยานว่าลุงจะไม่ข้ามเขตกองหินนี้ไปทำร้ายหลาน หลานจะไม่ข้ามเขตกองหินนี้มาทำร้ายลุง 53พระเจ้าของอับราฮัม พระเจ้าของนาโฮร์จะทรงเป็นผู้ตัดสินระหว่างเรา”p ยาโคบก็สาบานต่อพระผู้ทรงน่าเกรงขามของอิสอัคบิดาของตน 54เขาฆ่าสัตว์ถวายบูชายัญบนภูเขานั้น เชิญญาติพี่น้องร่วมกินอาหาร เขาทุกคนกินอาหาร และพักแรมบนภูเขาในคืนนั้น
31 a เรื่องนี้มาจากตำนานเอโลฮิสต์ แต่บางข้อมาจากตำนานยาห์วิสต์ (ข้อ 1, 3, 21) เรื่องนี้ต้องการเน้นว่า ยาโคบทำถูก และได้รับการปกป้องจากพระเจ้า ความจริงข้อนี้ไม่ปรากฏในบทที่ 30 ซึ่งไม่คำนึงถึงความผิดถูก
b “ซึ่งสำแดงองค์แก่ท่าน” แปลจากต้นฉบับภาษากรีก ข้อความนี้ไม่มีในภาษาฮีบรู
c ในเมโสโปเตเมียตอนบน ถือกันว่าถ้าพ่อตาไม่ให้ส่วนหนึ่งของสินสอดที่สามีจ่ายให้เมื่อตอนแต่งงาน เขาเป็นคนตระหนี่ แต่ลาบันเอารัดเอาเปรียบจากแรงงานของยาโคบเพื่อตนเองเท่านั้น ไม่ได้จ่ายอะไรให้บุตรหญิงเลย
d “พร้อมกับ…ปัดดานอารัม” เป็นข้อความเพิ่มเติมจากตำนานสงฆ์
e “รูปเคารพ” ในภาษาฮีบรู คำว่า teraphim หมายถึง รูปเคารพเล็กๆ ประจำครอบครัว ซึ่งตามกฎหมายของชาวเฮอร์เรียน ผู้มีรูปเคารพดังกล่าวย่อมมีสิทธิครอบครองที่ดินโดยเฉพาะในกรณีพิเศษ
f หมายถึง แม่น้ำยูเฟรติส
g เรื่องนี้มาจากตำนานเอโลฮิสต์ด้วย (แต่บางข้อความมาจากตำนานยาห์วิสต์ คือข้อ 27, 31, 38-40)
h “รุนแรง” แปลตามตัวอักษรได้ว่า “ทั้งดีทั้งไม่ดี” หมายถึง “อย่าพูดอะไรเลย”
i “กระโจม” ต้นฉบับภาษาฮีบรูละคำ “กระโจม” แต่มีคำคล้ายกันว่า “กับญาติพี่น้อง” แทน
j “ของหลาน” เอกพจน์ในต้นฉบับภาษากรีกและของชาวสะมาริตัน แต่เป็นพหูพจน์ในต้นฉบับภาษาฮีบรู
k ตาม อพย 22:12 คนเลี้ยงแกะไม่ต้องชดใช้ค่าเสียหาย ถ้าเขานำซากสัตว์ที่เขาอ้างว่าถูกสัตว์ร้ายกัดกินมาพิสูจน์เป็นหลักฐานได้ (ดู อมส 3:12)
l “พระผู้ทรงน่าเกรงขาม” พระนามพระเจ้าพบเพียงที่นี่และในข้อ 53 คำแปลนี้มีเหตุผลสนับสนุน ยังแปลได้อีกว่า “พระญาติ”
m ข้อความนี้อาจมาจากตำนานยาห์วิสต์และเอโลฮิสต์ปนกัน เล่าสองเรื่อง (1) เรื่องแรกเป็นข้อตกลงกันกำหนดคุมเขตแดนระหว่างลาบันและยาโคบ นั่นคือระหว่างชาวอารัมกับชาวอิสราเอล (ข้อ 52) พร้อมกับคำอธิบายชื่อกิเลอาด = กาเลเอด “กองพยาน” (2) เรื่องที่สองเป็นการตกลงส่วนตัวระหว่างยาโคบกับลาบันเรื่องลูกสาวของลาบัน ภรรยาของยาโคบ (ข้อ 50) พร้อมกับคำอธิบายชื่อมิสปาห์ “ที่เฝ้ายาม” (ดู ข้อ 49) ซึ่งมีเสาศักดิ์สิทธิ์ (มัซเซบาห์) ตั้งอยู่ แต่ข้อความนี้อาจไม่ใช่สองเรื่องปนกัน แต่ต้องการเพียงแต่อธิบายชื่อ “มิสปาห์ กิเลอาด” ซึ่งแปลว่า “ที่เฝ้ายามของกิเลอาด” เรารู้จักสถานที่นี้จาก วนฉ 11:29 ที่นี้ตั้งอยู่ทางตอนใต้ของแม่น้ำยับบอกทางฝั่งตะวันออกของแม่น้ำจอร์แดน ต้นฉบับตอนนี้สับสน เพราะผู้คัดลอกเพิ่มคำอธิบายลงไป
n ต้นฉบับอาจมีบางคำตกไป
o Yegar sahaduta เป็นคำภาษาอาราเมอิก หมายถึง “กองพยาน” หรือ gal’ed ในภาษาฮีบรู
p ที่ตรงนี้ ต้นฉบับภาษาฮีบรูเสริมว่า “พระเจ้าของบรรพบุรุษของเขา” ซึ่งเป็นคำอธิบายที่ผู้คัดลอกเพิ่มเข้ามา แต่ไม่พบในต้นฉบับภาษากรีกและในสำเนาโบราณภาษาฮีบรูบางฉบับ ในสมัยโบราณ เมื่อสองฝ่ายทำพันธสัญญา ต่างฝ่ายต่างจะเรียกขานพระเจ้าของตนมาเป็นพยาน
