คำปราศรัยของปรีชาญาณ^a

8 ¹ปรีชาญาณร้องเชิญให้ฟัง

ความเข้าใจเปล่งเสียงเรียก

²ปรีชาญาณยืนอยู่บนที่สูงตามถนน

อยู่ตามสี่แยก

³ข้างประตูหน้าเมือง

ที่ปากทางเข้า ปรีชาญาณร้องเสียงดังว่า^b

⁴“ชายทั้งหลายเอ๋ย ดิฉันเรียกท่าน

เสียงเรียกของดิฉันมุ่งถึงมนุษย์ทุกคน

⁵คนขาดสติเอ๋ย จงเรียนรู้ให้มีไหวพริบเถิด

คนโง่เอ๋ย จงหาความเข้าใจเถิด^c

⁶จงฟังเถิด ดิฉันจะพูดถึงเรื่องสำคัญ

ริมฝีปากของดิฉันจะกล่าวถึงความถูกต้อง

⁷เพราะปากของดิฉันพูดความจริง

ริมฝีปากของดิฉันเกลียดความชั่ว

⁸ถ้อยคำทั้งหลายจากปากของดิฉันนั้นถูกต้อง

ไม่มีคำใดไม่ตรงหรือมุ่งร้าย

⁹คำทั้งหลายของดิฉันตรงสำหรับผู้ที่เข้าใจ

ถูกต้องสำหรับผู้ที่มีความรู้

¹⁰จงรับคำสั่งสอนของดิฉันแทนที่จะรับเงิน

จงรับความรู้แทนที่จะรับทองคำบริสุทธิ์

¹¹เพราะปรีชาญาณมีค่ามากกว่าไข่มุก

ไม่มีสิ่งใดน่าปรารถนาเท่ากับปรีชาญาณ”

 

ปรีชาญาณยกย่องตนเอง แนะนำบรรดากษัตริย์

¹²“ดิฉันคือปรีชาญาณ พำนักอยู่กับความรอบคอบ

ดิฉันพบความรู้และความรู้จักคิด

¹³ความยำเกรงพระยาห์เวห์คือการเกลียดชังความชั่วร้าย

ดิฉันเกลียดความเย่อหยิ่งและความจองหอง

เกลียดความประพฤติชั่วร้ายและวาจาตลบตะแลง

¹⁴ดิฉันมีคำแนะนำและสามัญสำนึก

ดิฉันมีความเข้าใจและมีพลัง

¹⁵อาศัยดิฉัน บรรดากษัตริย์ทรงครองราชย์

และผู้ปกครองออกกฎหมายที่ยุติธรรม

¹⁶อาศัยดิฉัน บรรดาเจ้านายปกครอง

รวมทั้งบรรดาหัวหน้าและผู้พิพากษาของแผ่นดิน^d

¹⁷ดิฉันรักผู้ที่รักดิฉัน

ผู้ที่แสวงหาก็จะพบดิฉัน

¹⁸ความร่ำรวยและเกียรติยศอยู่กับดิฉัน

รวมทั้งความมั่งคั่งถาวรและความรุ่งเรือง

¹⁹ผลของดิฉันดีกว่าทองคำ แม้ทองนพคุณด้วย

ผลกำไรของดิฉันดีกว่าเงินบริสุทธิ์

²⁰ดิฉันเดินในหนทางแห่งความชอบธรรม

ในวิถีทางแห่งความยุติธรรม

²¹เพื่อให้ทรัพย์สมบัติแก่ผู้ที่รักดิฉัน

ทำให้คลังสมบัติของเขาเต็มเปี่ยม”

 

ปรีชาญาณร่วมเนรมิตสร้างจักรวาลกับพระเจ้า^e

            ²²“พระยาห์เวห์ทรงสร้างดิฉันตั้งแต่แรก ก่อนสร้างสิ่งใดๆ^f

ดิฉันเป็นผลแรกในบรรดาพระราชกิจดั้งเดิมของพระองค์

²³ดิฉันได้รับการสถาปนาไว้ตั้งแต่นิรันดร^g

ตั้งแต่แรกเริ่ม ก่อนที่แผ่นดินจะมีขึ้น

²⁴ดิฉันถือกำเนิดมาเมื่อยังไม่มีมหาสมุทร^h

เมื่อยังไม่มีพุน้ำที่มีน้ำมากมาย

²⁵ดิฉันถือกำเนิดมาแล้วก่อนที่ฐานของภูเขาจะถูกวาง

และก่อนเนินเขาทั้งหลาย

²⁶ก่อนที่พระเจ้าทรงสร้างแผ่นดินและท้องทุ่ง

ก่อนทรงสร้างผงคลีแรกของโลก

²⁷เมื่อทรงจัดวางท้องฟ้า ดิฉันก็อยู่ที่นั่นแล้ว

เมื่อทรงลากเส้นรอบวงบนพื้นผิวมหาสมุทร

²⁸เมื่อทรงรวบรวมเมฆเบื้องบนให้อยู่ด้วยกัน

เมื่อทรงบันดาลให้น้ำพุขึ้นจากขุมลึกของมหาสมุทร

²⁹เมื่อทรงกำหนดเขตจำกัดให้แก่ทะเล

เพื่อน้ำจะไม่ล่วงล้ำเลยเขตที่ทรงกำหนดไว้

เมื่อพระองค์ทรงวางรากฐานของแผ่นดิน

³⁰เวลานั้นดิฉันอยู่เคียงข้างพระองค์เหมือนนายช่างⁱ

ทำให้พระองค์ทรงยินดีทุกวัน

ดิฉันชื่นชมเฉพาะพระพักตร์พระองค์ทุกเวลา

³¹ร่าเริงอยู่ทั่วแผ่นดินที่มีคนอาศัย

ปีติยินดีที่จะอยู่กับมวลมนุษย์”

 

ผู้เชื่อฟังปรีชาญาณย่อมเป็นสุข

            ³²“ลูกทั้งหลายเอ๋ย บัดนี้จงฟังดิฉันเถิด

ผู้ที่เดินตามหนทางของดิฉันย่อมเป็นสุข

³³จงฟังคำสั่งสอน และจงฉลาด

อย่าละเลยคำสั่งสอนนี้

³⁴ผู้ใดฟังดิฉันย่อมเป็นสุข

คือผู้ที่เฝ้าอยู่ที่ประตูทุกวัน

และรอคอยจะเข้าประตูบ้านของดิฉัน

³⁵เพราะผู้ใดพบดิฉัน ผู้นั้นก็พบชีวิต

และได้รับความโปรดปรานจากพระยาห์เวห์

³⁶แต่ผู้ทำบาปผิดต่อดิฉันก็ทำร้ายตนเอง

ผู้ที่เกลียดดิฉันก็รักความตาย”

 

8 a บทที่ 8-9 เป็นยอดคำสอนเกี่ยวกับปรีชาญาณในหนังสือสุภาษิต (ดู 8:22 เชิงอรรถ e) คำสอนเรื่องนี้จะพัฒนาขึ้นในสมัยต่อมาใน บสร 1:1-20; 24; ปชญ 6-9 (ดู โยบ 28 ด้วย)

^b “ร้องเสียงดัง” คงจะเหมือนกับพ่อค้าเร่ร้องตะโกนกล่าวถึงคุณภาพของสินค้าที่ตนนำมาเสนอขาย เพื่อดึงดูดความสนใจของผู้ซื้อ

^c “ความเข้าใจ” แปลตามตัวอักษรว่า “เข้าใจหัวใจ”

^d “ผู้พิพากษาของแผ่นดิน” แปลตามต้นฉบับภาษากรีก ต้นฉบับภาษาฮีบรูไม่มีคำว่า “ของแผ่นดิน” บางคนเสนอแนะให้อ่านข้อ 17 ก่อนข้อ 15 เพราะคิดว่าเรียงลำดับความคิดได้ดีกว่า

^e ความคิดที่ว่าปรีชาญาณมีบุคลิกเฉพาะของตนเป็นบุคคลหนึ่ง (ซึ่งใน สภษ 14:1 เป็นเพียงสำนวนพูดทางวรรณกรรม) ได้รับการพัฒนาขึ้นในสมัยหลังกลับจากการเนรเทศที่กรุงบาบิโลน ในเวลานั้นลัทธิพหุเทวนิยม (Polytheism) ไม่เป็นการคุกคามต่อศาสนาเที่ยงแท้ที่เชื่อในพระเจ้าเพียงพระองค์เดียว (Monotheism) อีกต่อไปแล้ว โยบ 28 และ บรค 3:9–4:4 กล่าวถึงปรีชาญาณว่าเป็นสิ่งหนึ่งที่แตกต่างจากพระเจ้าหรือมนุษย์ เป็นสิ่งน่าปรารถนาในตัวเอง สภษ 1:20-23; 3:16-19; และ 8-9 กล่าวถึงปรีชาญาณเป็นเสมือนบุคคลหนึ่ง ที่ตรงนี้ ปรีชาญาณเองเปิดเผยต้นกำเนิดของตนว่าถูกสร้างขึ้นก่อนสิ่งสร้างทั้งมวล (ข้อ 22-26) กล่าวว่าตนมีบทบาทร่วมกับพระเจ้าในการเนรมิตสร้าง (ข้อ 27-30) และมีบทบาทในการนำมนุษย์มาพบพระเจ้า (ข้อ 35-36) คำสอนเรื่องนี้จะได้รับการพัฒนาต่อไปในหนังสือบุตรสิรา (บสร 1:1-10) ชวนให้เราคิดถึง โยบ 28 แต่ บสร 4:11-19; 14:20–15:10 และโดยเฉพาะ 24:1-29 (ดู บสร 24:1 เชิงอรรถ a) เป็นคำสอนในแนวเดียวกันกับ สภษ 8 นี้ ข้อความเหล่านี้กล่าวถึงปรีชาญาณเป็นเสมือนบุคคลหนึ่ง เหมือนกับพระวจนาตถ์หรือพระจิตเจ้า จึงเป็นการยากที่จะแยกแยะว่าข้อความส่วนไหนเป็นเพียงเทคนิคของคำประพันธ์ ส่วนไหนเป็นความคิดทางศาสนาแบบดั้งเดิม และส่วนไหนเป็นความเข้าใจถึงความจริงใหม่ที่เพิ่งได้รับการเปิดเผยจากพระเจ้า ในที่สุด ปชญ 7:22–8:1 ให้ความรู้สึกแก่เราว่าปรีชาญาณเป็น “การไหลล้นของพระสิริรุ่งโรจน์ของพระเจ้า” มีส่วนร่วมในพระธรรมชาติของพระเจ้า แม้ว่าถ้อยคำแบบนามธรรมที่ใช้นี้อาจใช้ได้เช่นเดียวกันกับคุณลักษณะของพระเจ้าในฐานะที่เป็น “บุคคล” ที่แยกออกมาต่างหากด้วย คำสอนเกี่ยวกับปรีชาญาณซึ่งมีกล่าวถึงเป็นแนวทางเช่นนี้ในพันธสัญญาเดิมจะได้รับการกล่าวถึงอีกในพันธสัญญาใหม่ และจะได้รับความสมบูรณ์ใหม่แท้จริงโดยนำความคิดนี้มาใช้กับพระบุคคลของพระคริสตเจ้า พันธสัญญาใหม่กล่าวถึงพระเยซูเจ้าว่าทรงเป็น “พระปรีชาญาณ” ในพระองค์เอง ทรงเป็น “พระปรีชาญาณ” ของพระเจ้า (มธ 11:19//; ลก 11:49 เทียบ มธ 23:34-36; 1 คร 1:24-30) เช่นเดียวกับ “พระปรีชาญาณ” พระคริสตเจ้าทรงมีส่วนร่วมกับพระเจ้าในการเนรมิตสร้างและบำรุงรักษาโลกจักรวาล (คส 1:16-17) และในการปกป้องชนชาติอิสราเอล (1 คร 10:4 เทียบ ปชญ 10:17ฯ) ในที่สุด ในอารัมภบทของพระวรสารฉบับที่สี่ นักบุญยอห์นนำคุณสมบัติของปรีชาญาณที่มีส่วนร่วมในการเนรมิตสร้างจักรวาลมาใช้กับ “พระวจนาตถ์” และตลอดพระวรสารฉบับนี้ก็กล่าวถึงพระคริสตเจ้าว่าทรงเป็น “พระปรีชาญาณ” ของพระเจ้า (ดู ยน 6:35 เชิงอรรถ k) เพราะฉะนั้น ธรรมประเพณีของคริสตชนนับตั้งแต่นักบุญจัสตินเป็นต้นมาจึงเห็นพระบุคคลของพระคริสตเจ้าใน “ปรีชาญาณ” ของพันธสัญญาเดิม

^f “ทรงสร้างดิฉัน” สำนวนแปลโบราณภาษากรีก ซีเรียค และอาราเมอิก (Targum) แปลกริยาภาษาฮีบรู (qanani) ว่า “ทรงสร้างดิฉัน” (เทียบ บสร 1:4, 9; 24:8, 9) ส่วนคำแปลว่า “ได้ดิฉันมา” หรือ “เป็นเจ้าของของดิฉัน” (ตามสำนวนแปลโบราณของ Aquila, Symmachus และ Theodotion) นั้นเป็นคำแปลที่นักบุญเยโรมรับมาไว้ในสำนวนแปลภาษาละติน (Vg) การใช้คำแปลเช่นนี้อาจมีเจตนาเพื่อหลีกเลี่ยงคำสอนผิดของ Arius ที่สอนว่า “พระวจนาตถ์” หรือ “พระปรีชาญาณ” ทรงเป็นสิ่งสร้างจากพระเจ้า สำนวน “ตั้งแต่แรกก่อนสิ่งสร้างใดๆ” (ตามตัวอักษรว่า “ผลิตผลแรกของวิถีทางของพระองค์”) มีความเกี่ยวข้องกับตำแหน่ง “บุคคลแรกในบรรดาสิ่งสร้างทั้งปวง” (คส 1:15) และกับตำแหน่ง “ปฐมเหตุของทุกสิ่งที่พระเจ้าทรงสร้าง” (วว 3:14)

^g “ได้รับการสถาปนาไว้” คำกริยาภาษาฮีบรู (nasak) คำนี้มีความหมายหลายอย่าง บางคนแปลว่า “ได้รับเจิม” บางคนแปลว่า “ถูกเท” บางคนยังแปลอีกว่า “ดิฉันถูกซ่อน” หรือ “ถูกสงวนไว้”

^h “มหาสมุทร” คือห้วงน้ำลึกใต้โลกซึ่งลอยอยู่เหนือน้ำของมหาสมุทรนี้ รวมทั้งน้ำที่อยู่เบื้องบนในท้องฟ้าด้วย (ดู ปฐก 1; โยบ 38; สดด 104)

ⁱ “นายช่าง” คำนี้ในภาษาฮีบรู ( ‘amon) ไม่สู้จะพบได้บ่อยนัก ความหมายว่า “นายช่าง” (หรือ “ผู้ควบคุมงาน”) พบได้ใน ยรม 52:15; ปชญ 7:2 ตรงกับคำแปลในภาษากรีกด้วย เรื่องการที่ปรีชาญาณร่วมงานกับพระเจ้าในการเนรมิตสร้าง (ดู ปชญ 7:22) คำแปลอีกแบบหนึ่ง (โดยเปลี่ยนสระเล็กน้อย) มีความหมายว่า “ลูกรัก” หรือ “ศิษย์ผู้ซื่อสัตย์” ของพระผู้สร้าง