หนังสือสุภาษิต
ชื่อและจุดประสงค์ของหนังสือ
1 1สุภาษิตของซาโลมอนกษัตริย์แห่งอิสราเอล พระโอรสของกษัตริย์ดาวิด
2สุภาษิตเหล่านี้เขียนไว้
เพื่อให้รู้จักปรีชาญาณและมีระเบียบ
เพื่อเข้าใจถ้อยคำที่มีความหมายลึกซึ้ง
3เพื่อรับคำสั่งสอนให้ประพฤติตนอย่างเฉลียวฉลาด
รู้จักความชอบธรรม ความยุติธรรม และความเที่ยงตรง
4เพื่อให้คนขาดสติมีไหวพริบ
ให้เยาวชนมีความรู้และรู้จักคิด
5ผู้มีปรีชาฟังแล้วจะมีความรู้เพิ่มขึ้น
ผู้มีความรู้อยู่แล้วจะได้แนะนำผู้อื่นต่อไป
6จะได้เข้าใจสุภาษิตและอุปมา
เข้าใจคำพังเพยและปริศนาของผู้มีปรีชา
7ความยำเกรงพระยาห์เวห์เป็นจุดเริ่มของความรู้a
คนโง่ย่อมดูหมิ่นปรีชาญาณและการสั่งสอน
I. อารัมภบท
คำยกย่องชมเชยปรีชาญาณ
ผู้มีปรีชาสอนให้หลีกเลี่ยงเพื่อนไม่ดี
8ลูกเอ๋ย จงฟังคำตักเตือนของพ่อ
อย่าดูหมิ่นคำสั่งสอนจากแม่ของลูก
9เพราะคำสอนเหล่านี้เป็นเหมือนมงกุฎประดับศีรษะ
เป็นสร้อยประดับคอของลูก
10ลูกเอ๋ย ถ้าคนบาปชักชวนลูกให้ทำผิด
ก็อย่าทำตามเขา
11ถ้าเขาพูดว่า “มากับพวกเราเถิด เราจงคอยหลั่งเลือดคร่าชีวิต
เราจงซุ่มดักทำร้ายผู้บริสุทธิ์เล่นกันเถิด
12เราจงกลืนเขาทั้งเป็นอย่างแดนผู้ตาย
กลืนเขาทั้งตัวอย่างคนที่ลงไปในขุมลึก
13เราจะพบของประเสริฐทุกอย่าง
เราจะนำของที่ริบได้มาไว้ในบ้านของเราให้เต็ม
14จงมาจับสลากร่วมกับเราเถิด
เราจะมีถุงเงินถุงเดียวกัน”
15ลูกเอ๋ย อย่าไปเดินในหนทางเดียวกับเขาเลย
จงยับยั้งเท้าของลูกให้ห่างจากวิถีทางของเขา
16เพราะเท้าของเขากำลังวิ่งไปสู่ความชั่วร้าย
เขารีบเร่งไปหลั่งเลือดคร่าชีวิตb
17การขึงตาข่ายไว้ให้นกเห็น
ย่อมไร้ประโยชน์c
18แต่คนเหล่านี้คอยหลั่งเลือดของตน
เขาซุ่มดักชีวิตของตนเอง
19ชะตากรรมของผู้ที่คิดแต่จะปล้นผู้อื่นก็เป็นเช่นนี้
การปล้นย่อมคร่าชีวิตของผู้ปล้นนั้นเอง
ปรีชาญาณพูดเตือนผู้เบาปัญญา
20ปรีชาญาณร้องตะโกนอยู่ที่ถนนd
เปล่งเสียงดังeที่ลานสาธารณะ
21ร้องเรียกจากยอดกำแพงเมืองf
ตะโกนสอนอยู่ที่ประตูเมืองว่า
22“คนขาดสติเอ๋ย ท่านจะรักความไม่เดียงสาไปอีกนานเท่าใด
คนเย้ยหยันผู้อื่นจะยินดีเย้ยหยันผู้อื่นไปอีกนานเท่าใด
คนโง่จะเกลียดความรู้ไปอีกนานเท่าใด
23จงหันมาสนใจคำตักเตือนของดิฉันเถิด
ดูซิ ดิฉันจะถ่ายทอดความคิดของดิฉันให้ท่าน
ดิฉันจะบอกให้ท่านรู้ถ้อยคำของดิฉัน
24เพราะดิฉันเรียกท่านแล้ว
แต่ท่านปฏิเสธไม่ยอมฟัง
ดิฉันกวักมือเรียกท่านแล้ว
แต่ไม่มีผู้ใดสนใจ
25ท่านไม่ยอมรับรู้คำแนะนำ
และไม่ยอมฟังคำตักเตือนของดิฉันเลย
26ดิฉันก็จะหัวเราะเยาะเย้ยเคราะห์ร้ายของท่านเช่นเดียวกัน
จะเย้ยหยันเมื่อท่านต้องเผชิญความหวาดกลัว
27เมื่อความหวาดกลัวโถมใส่ท่านเหมือนพายุ
เมื่อเคราะห์ร้ายมาถึงอย่างลมบ้าหมู
เมื่อความทุกข์และความกังวลใจมาจู่โจมท่าน
28เวลานั้นเขาทั้งหลายจะเรียก แต่ดิฉันจะไม่ตอบ
เขาจะแสวงหา แต่จะไม่พบดิฉัน
29เพราะเขาเกลียดความรู้
และไม่เลือกความยำเกรงพระยาห์เวห์
30เขาไม่ยอมรับคำแนะนำของดิฉัน
กลับดูหมิ่นคำตักเตือนทั้งหมด
31เขาจะกินผลความประพฤติของตน
จะอิ่มด้วยกลอุบายของตนเอง
32การหลงทางของคนขาดสติจะฆ่าเขา
ความพึงพอใจของคนโง่จะทำลายเขา
33แต่ผู้ฟังดิฉันจะมีชีวิตอยู่อย่างปลอดภัย
เขาจะอยู่อย่างสงบสุข ไม่ต้องกลัวความชั่วร้ายใดๆ”
1 a วลีในพระคัมภีร์ที่ว่า “ความยำเกรงพระยาห์เวห์” (ดู อพย 20:20 เชิงอรรถ i; ฉธบ 6:2 เชิงอรรถ a) มีความหมายถึงสภาพจิตใจคล้ายๆ กับที่เราเรียกว่า “การนับถือศาสนา” หรือ “ความเลื่อมใสศรัทธาต่อพระเจ้า” ซึ่งเป็นทั้งจุดเริ่มต้น (9:10; 15:33; โยบ 28:28; สดด 111:10; บสร 1:18-20) และเป็นจุดยอด (บสร 1:18; 19:20; 25:10-11; 40:26-27) ของปรีชาญาณที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับศาสนา ส่งเสริมให้มีความสัมพันธ์เป็นส่วนตัวกับพระเจ้าที่ทรงกระทำพันธสัญญากับมนุษย์ ในความสัมพันธ์เช่นนี้ ความยำเกรงและความรัก ความเชื่อฟังและความไว้วางใจ นับได้ว่าเป็นสิ่งเดียวกัน (ดู สดด 25:12-14; 112:1; 128:1; ปญจ 12:13; บสร 1:27-28; 2:7-9, 15-18 ฯลฯ)
b เราไม่พบข้อ 16 นี้ในต้นฉบับคัดลอกภาษากรีกฉบับที่ดีที่สุด นักวิชาการส่วนมากคิดว่าข้อนี้ผู้คัดลอกได้เสริมเข้ามาจาก อสย 59:7
c “การขึงตาข่ายไว้ให้นกเห็นย่อมไร้ประโยชน์” ความหมายของข้อนี้เข้าใจได้ไม่ยาก นกย่อมไม่เข้ามาติดตาข่ายที่นายพรานวางไว้ ถ้ามันแลเห็นตาข่ายนั้น ดังนั้น เยาวชนจึงรับคำเตือนว่าอันตรายที่เป็นเสมือนหลุมพรางของชีวิตอยู่ที่ใด เขาจะได้หลีกเลี่ยงอันตรายนั้น
d “อยู่ที่ถนน” แปลตามต้นฉบับภาษากรีก ต้นฉบับภาษาฮีบรูว่า “ข้างนอก”
e “เปล่งเสียงดัง” เช่นเดียวกับบรรดาประกาศก (ดู ยรม 5:1; 7:2) ปรีชาญาณซึ่งมีลักษณะเป็นเสมือน “สตรี” คนหนึ่ง (ดู 8:22 เชิงอรรถ f) เดินไปตามถนนในเมือง รอพบชาวเมืองเพื่อสอนทุกคนให้เลิกเป็นคนเบาปัญญาที่รู้สึกผิดๆ ว่าตนปลอดภัย (ดู อมส 6:1; 9:10; ศฟย 1:12)
f “จากยอดกำแพงเมือง” แปลตามต้นฉบับภาษากรีก ต้นฉบับภาษาฮีบรูไม่ชัดเจน
