“ถ้าท่านทั้งหลายยึดมั่นในวาจาของเรา ท่านก็เป็นศิษย์ของเราอย่างแท้จริง" (ยน. 8:31)

รำพึงพระวาจาประจำวัน โดยคุณพ่อสมเกียรติ  ตรีนิกร
วันศุกร์ที่ 4 มีนาคม 2016
สัปดาห์ที่ 3 เทศกาลมหาพรต 

           พี่น้องที่รักครับ วันนี้ไม่ต้องไปไหนก่อนเลยครับ เรามาอ่านบทเพลงรักของพระยาห์เวห์กลับประชากรอิสราเอลในพระคัมภีร์บทสุดท้ายของประกาศกโฮเชยาห์กันเลยนะครับ มิสซาวันนี้คัดมาจากบทสุดท้ายของหนังสือประกาศกโฮเชยาห์เลยนะครับ อ่านก่อนเลยและพ่อจะให้อรรถาธิบายต่อไปครับ

ฮชย 14:2-10…..
2อิสราเอลเอ๋ย จงกลับมาเฝ้าพระยาห์เวห์พระเจ้าของท่านเถิด
ท่านสะดุดล้มลงเพราะความผิดของท่าน


3จงเตรียมถ้อยคำที่จะพูดมาด้วย
และกลับมาเฝ้าพระยาห์เวห์
ทูลพระองค์ว่า “โปรดทรงลบล้างความผิดทั้งหมด
และทรงรับสิ่งที่ดี
ข้าพเจ้าทั้งหลายจะนำคำสรรเสริญจากปากมาถวายแทนโคเพศผู้
4อัสซีเรียจะไม่ช่วยข้าพเจ้าทั้งหลายให้รอดพ้น
ข้าพเจ้าทั้งหลายจะไม่ขี่ม้าอีก
จะไม่เรียกสิ่งที่มือของข้าพเจ้าได้สร้างขึ้น
อีกต่อไปว่า ‘พระเจ้าของข้าพเจ้าทั้งหลาย’
เพราะลูกกำพร้าพบพระกรุณาในพระองค์”

5(พระยาห์เวห์ตรัสว่า)
เราจะรักษาเขาให้หายจากความไม่ซื่อสัตย์ของเขา
เราจะรักเขาด้วยใจจริง
เพราะเราจะไม่โกรธเขาอีกแล้ว
6เราจะเป็นเหมือนน้ำค้างสำหรับอิสราเอล
เขาจะผลิดอกเหมือนดอกลิลลี่
เขาจะหยั่งรากเหมือนต้นสนสีดาร์แห่งเลบานอน
7กิ่งก้านของเขาจะแผ่ขยาย
เขาจะงดงามเหมือนต้นมะกอกเทศ
และจะมีกลิ่นหอมเหมือนเลบานอน
8เขาทั้งหลายจะกลับมานั่งอยู่ใต้ร่มเงาของเรา
เขาจะปลูกข้าวสาลีอีก
จะทำให้เถาองุ่นผลิตผลอุดม
มีชื่อเสียงเหมือนเหล้าองุ่นแห่งเลบานอน
9เอฟราอิมจะต้องเกี่ยวข้องอะไรกับรูปเคารพอีก
เราเองจะตอบและดูแลเขา
เราเป็นเหมือนต้นไซเปรสใบเขียวสดอยู่เสมอ
ท่านจะได้รับผลของท่านจากเรา

10ผู้มีปรีชาพึงเข้าใจเรื่องเหล่านี้
ผู้ใดฉลาดก็จงรู้
เพราะหนทางทั้งหลายของพระยาห์เวห์ล้วนเที่ยงธรรม
ผู้ชอบธรรมย่อมเดินตามทางนี้
แต่ผู้ล่วงละเมิดจะสะดุดล้ม

อรรถาธิบายและไตรตรองประเด็นสำคัญ
• “โฮเชยาห์” ชีวิตของประกาศกที่ต้องจ่ายทั้งชีวิตเพื่อเป็นคำสอน...
• วันนี้เรามาอ่านชีวิตของประกาศโฮเชยาห์กันหน่อยนะครับ....
• ชื่อโฮเชยาห์ ภาษาฮีบรูที่เป็นฮีบรูทางเหนือ הוֹשֵׁעַ, Hoshea หรือ Hôšēăʻ ; "Salvation" ภาษากรีก Ὠσηέ, Hōsēe) แปลว่า “ความรอดพ้น” (Salvation) หรือ “พระยาห์เวห์เป็นความรอดพ้น”
• โฮเชยาห์เป็นบุตรของเบย์รี ท่านทำหน้าที่เป็นประกาศกของอาณาจักรเหนือในศตวรรษที่ 8 ก่อนคริสตกาล
o ในช่วงเวลาที่อาณาจักรเหนือกำลังตกต่ำและหันหัวใจไปจากพระยาห์เวห์
o หรือภาษาที่เรียกว่า “นอกใจ” ไปจากพระยาห์เวห์พระเจ้าเที่ยงแท้
o อาณาจักรอิสราเอล ในยุคนั้น เวลานั้นเหมือนหญิงที่ไม่ซื่อสัตย์ หรือหญิงนอกใจสามี
o เป็นภาพลักษณ์หรือตัวแทนที่สำคัญให้เห็นภาพความสัมพันธ์ระหว่างพระเจ้ากับอิสราเอล

• มีหลายคำที่กล่าวถึงอิสราเอลได้ดีเช่น
1. นอกใจ
2. ละทิ้ง
3. พยศเย่อหยิ่ง และ
4. และเป็นชู้โดยละทิ้งพระยาห์เวห์

• อันที่จริงพระเจ้ามีบัญชาให้โฮเชยาห์ไปแต่งงานกับหญิงโสเภณีชื่อนางโกเมอร์ ซึ่งเป็นบุตรสาวของดิบลาอิม...
• การแต่งงานกับโสเภณีเช่นนี้ เพื่อทำให้ชีวิตของโฮเชยาห์ผู้แสนจะรักและซื่อสัตย์ กลับต้องเสียใจและออกร้องร่ำตามหาหญิงที่ทอดทิ้งเขาเสมอให้กลับมา
• ชีวิตของประกาศกโฮเชยาห์และนางโกเมอร์ พระคัมภีร์ได้ให้เป็นภาพลักษณ์ของอิสราเอลประชากรของพระเจ้ากับพระยาห์เวห์ เพราะว่าประชากรของพระองค์ได้ทิ้งพระองค์ ได้หันไปหาพระเท็จเทียม เปรียบดังได้ละทิ้ง ไปหาชู้รักอื่นๆ และได้ทิ้งพระยาห์เวห์ ทิ้งความรักของพระเจ้า แต่พระเจ้า พระยาห์เวห์ไม่เคยเลิกรัก ไม่เคยหยุดรัก แต่ทรงรอคอยและตามหาเรียกพวกเขา “ให้กลับใจ” กลับมาหาพระเจ้าเสมอมิได้ขาด...

• สำหรับเราคริสตชน เราอ่านพระคัมภีร์ เราพิจารณาประกาศโฮเชยาห์ ว่าท่านเป็นประกาศกสมัยแรกๆ ชีวิตของท่านและประสบการณ์ของท่านกับนางโกเมอร์ได้กลายเป็น
o สัญลักษณ์แทนความสัมพันธ์
o เป็นภาพของความสัมพันธ์ระหว่างยาห์เวห์กับอิสราเอลประชากรของพระองค์
o พระยาห์เวห์เปรียบเหมือนสามีที่ซื่อสัตย์
o อิสราเอลเป็นเหมือนกับนางโกเมอร์ภรรยา ซึ่งนางโกเมอร์ได้ละทิ้งโฮเชยาห์ไป ไปอยู่กับชายอื่น (หมายถึงพระเท็จเทียม) คือ อิสราเอลได้ละทิ้งพระยาห์เวห์พระเจ้าเที่ยงแท้ไปหาพระเท็จเทียมมากมายไม่รู้จบ... ฝ่ายโฮเชยาห์ ออกตามหานางเพื่อนำนางกลับมา ได้พบเธอ และได้นำนางกลับมา...
o หัวใจสำคัญคือ “พระเจ้าไม่มีวันละทิ้งอิสราเอลและจะตามหาและพยายามนำเขากลับมาแม้ว่าอิสราเอลจะได้ละทิ้ง ทรยศ นอกใจ และพยศต่อพระองค์ก็ตาม...

• หนังสือประกาศกโฮเชยาห์เป็นการเตือนอิสราเอลคืออาณาจักรเหนืออย่างหนัก ขณะเดียวกันก็เตือนเราทุกคนเช่นกัน คือ
o เตือนต่อต้านการหันใจไปนับถือพระเท็จเทียมแบบชาวอัสซีเรีย และเอาจริงกันเหลือกันกับการบูชาพระเท็จเทียม...

• หนังสือประกาศกเล่มนี้มีความเป็นวรรณกรรมแบบละครรักพลัดพรากและแยกทางอย่างมากๆ วรรณกรรมและเสียงของประกาศกโฮเชยานี้มีความงดงามมากเพื่อ...
1. เพื่อเรียกร้องอย่างหนักหน่วงให้กลับใจ กลับมาหาพระเจ้า
2. แน่นอนเราคริสตชน พระศาสนจักรได้ขยายความโฮเชยาห์ประกาศก โดยใช้ภาพลักษณ์นี้กับพระคริสตเจ้าผู้เป็นเจ้าบ่าวและพระศาสนจักรคือเจ้าสาว
3. เป็นการเรียก
4. เป็นเสียงเรียก และ
5. เป็นการติดตามด้วยความรักของพระคริสตเจ้าให้พระศาสนจักรคือเราทุกคนคริสตชนได้กลับใจเสมอ
6. ให้กลับมาหาพระคริสตเจ้าเมื่อเราได้ทำบาปและละทิ้งพระองค์ไป
7. ทั้งนี้เพราะ พระคริสตเจ้าเองทรงจ่ายค่าชีวิตเพื่อได้เรากลับมาหาพระองค์ด้วยการจ่ายด้วยชีวิตของพระองค์เป็นค่าไถ่ เป็นบูชาของพระองค์บนไม้กางเขน...

• บรรดาผู้เทศน์หรือนักเทศน์ทั้งหลาย ได้ไตร่ตรองพิจารณาประกาศกโฮเชยาห์เป็นเหมือนการสอนเราถึง “พระเมตตาไม่มีที่สิ้นสุดของพระเจ้า”

• ดูคำของประกาศที่ทำให้เห็นว่า พระเจ้าตรัสว่า “แต่เราจะสงสารพงศ์พันธุ์ยูดาห์ และเรา พระยาห์เวห์พระเจ้าของเขา จะช่วยกู้เขาให้รอดพ้น เราจะไม่ใช้คันธนู ดาบ สงคราม ม้า หรือพลม้าช่วยเขาให้รอดพ้น” (ฮชย 1:7)
พี่น้องที่รักครับ ปกติพ่อไม่ค่อยตีความวรรณกรรมประเภทคำประพันธ์หรือบทเพลงมากนัก แต่โฮเชยาห์วันนี้ที่เราอ่านเป็นตอนสุดท้ายของหนังสือประกาศกนี้จริงๆ พ่ออยากใช้เวลานิดหน่อยกับการนำข้อความจากโฮเชยาห์บางข้อของวันนี้มาชี้ประเด็นและตีความให้เราอ่านและรำพึงกันนะครับ

• “อิสราเอลเอ๋ย จงกลับมาเฝ้าพระยาห์เวห์พระเจ้าของท่านเถิด ท่านสะดุดล้มลงเพราะความผิดของท่าน”....
o คำเรียกร้องของยาห์เวห์ คำสำคัญคือ “กลับมาเถอะ”
o กลับมาจากความผิดที่ได้กระทำคือการหันหลังให้กับพระเจ้า ทิ้งพระองค์ไป
o นี่จึงเป็นเสียงเรียกร้องที่เริ่มจากพระเจ้า เสียงของพระองค์ที่เหมือนกับร้องเรียกมาด้วยความรักจากด้านหลังเราขณะที่กำลังหนีจากพระองค์ไป...
o เสียงของพระเจ้าเหมือนเสียงร้อง เพื่อให้ประชากรที่กำลังหันหลังให้กับพระองค์ “กลับมา” อย่าหันหลังนี้ไป อย่าทรยศ อย่าละทิ้งความรักและความจริง อย่าละทิ้งพระเจ้าองค์ความรักไป แต่ต้องหันหน้ากลับมาหาพระเจ้าเถิด พ่อคิดว่าเป็นโอกาสดีที่เราจะหันกลับมาหาพระเจ้าจริงๆในเทศกาลมหาพรต หันมาฟังเสียงเรียกของพระเจ้าองค์ความรักกันนะครับ ถ้าหากว่าตลอดเวลาที่ผ่านมา เราอาจได้หันหายหรือห่างไกลไปจากพระองค์ พี่น้องที่ครับ สิ่งที่เรามั่นใจได้ คือ “พระองค์รักเราเหลือเกินครับ” และพระองค์คือ “พระบิดา” ของเราครับ

• “จงเตรียมถ้อยคำที่จะพูดมาด้วย และกลับมาเฝ้าพระยาห์เวห์ ทูลพระองค์ว่า “โปรดทรงลบล้างความผิดทั้งหมดและทรงรับสิ่งที่ดี ข้าพเจ้าทั้งหลายจะนำคำสรรเสริญจากปากมาถวายแทนโคเพศผู้”....
o พี่น้องครับ ถึงเวลาที่เราต้อง “สารภาพ”
o เตรียมคำพูดของเรากลับมาหาพระเจ้า
o พูดความจริงถึงความผิดพลาดของเรา ความผิดหลงไปของเรา
o พ่อว่าเทศกาลมหาพรต พระวาจาวันนี้ก็ยิ่งน่ารักที่สุด ถ้าเราจะยอมพูดความจริงถึงความบกพร่องของเรากับพระเจ้า และกับเพื่อนพี่น้องที่เราได้กระทำผิดต่อพวกเขา โดยอาศัยเวลาในเทศกาลมหาพรต และที่สำคัญทูลของพระเจ้าให้เมตตาอภัยเรา ขอโทษและขออภัยกันและกัน
o ไม่ต้องเอาอะไรมาถวายบูชาชดเชยบาป โคเพศผู้ เครื่องบูชาล้วนไม่จำเป็น
o สิ่งที่จำเป็น คือ “กลับมา” และสารภาพและสรรเสริญพระเจ้า...
o กลับมาหาพระเจ้า โดยไม่ต้องเตรียมเครื่องเซ่นไหว้ใดๆ
o สิ่งที่ต้องการคือหัวใจ คำสารภาพ และการยอมรับความจริง...
o พ่อเห็นชัดเจนว่า โฮเชยาห์วันนี้สอนเราให้กระทำเช่นนี้ อย่าเป็นนางโกเมอร์แบบเดิมต่อไปเลย แต่กลับมาหาพระเจ้ากันเถอะครับ พ่อคิดว่าการ “กลับใจ” เช่นนี้น่ารักดีนะครับสำหรับการที่เราเป็นคริสตชน เป็นคนของพระเจ้า ไม่ว่าฆราวาส นักบวชหรือแม้แต่พระสงฆ์พระสังฆราช.. เราทุกคนต่างเป็นที่รักของพระองค์ และถ้าเมื่อใดเราหลงผิดไป บัดนี้ อาศัยพระวาจาของพระเจ้านี้ ความอ่อนโยนและแสนรักของพระเจ้านี้ เตือนเราให้กลับมาหาพระองค์ด้วยจริงใจเถอะครับ...

• “อัสซีเรียจะไม่ช่วยข้าพเจ้าทั้งหลายให้รอดพ้น ข้าพเจ้าทั้งหลายจะไม่ขี่ม้าอีก”
o พ่อชอบประโยคนี้จังเลย
o อิสราเอลเคยคิดว่าหันไปหาอัสซีเรียจะได้รับการช่วยเหลือ
o ลืมที่จะพึ่งพระเจ้า
o ปกติอิสราเอลไม่เก่งเรื่องการขี่ม้าหรือสงคราม แต่อิสราเอลมักจะขี่ลาสัตว์ใช้งาน...
o การประกาศ “เลิกขี่ม้า” เป็นการประกาศที่เพราะเพราะพริ้งดีเหลือเกินครับ... คือกลับมาเป็นแบบอิสราเอลเถอะครับ เลิกบ้าๆบอๆไปตามเดินตามแบบอัสซีเรีย ไม้บ้าดัดจริตทำเป็นขี่ม้าตามพวกเขา ทั้งที่เคยแต่ขี่ลาสัตว์ใช้งาน อิสราเอลไม่ใช้ม้าแต่ใช้ลาครับ.. ความหมายลึกๆคือ...
o เลิกพยศเถิดอิสราเอล เลิกทรยศทรยศเถิดประชากรของพระเจ้า เลิกเสียทีเถิด...
o พ่อเขียนมาถึงตรงนี้ก็ทำให้พ่อเองก็คิดถึงตนเองจริงๆว่า

1. พ่อเองก็ควรน่าจะเลิกขี่ม้าบ้าตามกระแสสังคม กระแสโลก กระแสความฟุ้งเฟ้อ คือพ่อก็ต้องเลิกพยศในหลายๆเรื่องเสียทีเหมือนกัน...
2. เตือนตัวเองได้ดีที่สุดสำหรับพ่อเอง และเชื่อว่าพี่น้องทุกท่านด้วยเช่นกัน
3. พ่อคิดว่าบ่อยครั้งเราก็มีที่พึ่งทางใจ และฝากความฝันไว้มากมายที่เหมือนที่อิสราเอลหันไปบ้าขี่ม้าตามอัสซีเรีย
4. แต่ถึงเวลาที่เราต้องหันมารับความจริงว่า มีแต่พระองค์เท่านั้นที่จะช่วยเราให้รอดพ้นได้ ไม่มีความบ้าคลั่งและกระแสอันใดช่วยเราให้รอดได้เลยนอกจากพระองค์
5. พระสันตะปาปาฟรังซิสเตือนเรา ในคำสอน Evangelii Gaudium เรียกร้องเราพระศาสนจักรให้ต่อต้านอำนาจและกระแสของ “เงิน” และการที่เน้น GDP รายได้ของชาติเป็นหลัก ตัวเลขสูงๆ แต่ทำให้คนกลายเป็นทาสแรงงานและไม่อาจเอื้อมถึงความเป็นอยู่ที่ดีสมศักดิ์ศรี ทำให้คนกลับเป็นทาสในรูปแบบใหม่

• “เราจะรักษาเขาให้หายจากความไม่ซื่อสัตย์ของเขา เราจะรักเขาด้วยใจจริง เพราะเราจะไม่โกรธเขาอีกแล้ว”
o ประโยคนี้ฟังแล้วดีใจที่สุด
o ใช่ครับพี่น้องที่รักทุกท่านครับ เราทุกคนต่างต้องการการรักษาเยียวยาจากพระเจ้าสำหรับการทรยศหรือการพยศของเรา บาปของเรา ความอ่อนแอและความไม่ซื่อสัตย์ของเราจริงๆ
o พ่อมั่นใจว่าประโยคพระวาจาตอนนี้ไม่ต้องอธิบาย แค่เปิดหัวใจฟัง ไตร่ตรองก็ชื่นหัวใจมากแล้วครับ... พี่น้องครับ พระเจ้าของเราช่างงดงามเปี่ยมด้วยความรักและเมตตาขนาดนี้แล้ว เราจะไม่มีความสุข ภูมิใจ และกลับใจได้อย่างไร...
o สิ่งที่พ่ออยากทำคือภาวนา “พระเจ้าข้าโปรดเยียวยาลูกจากความบาป การขาดความรัก ขาดการให้อภัย และการทรยศต่อความรักของพระองค์ ต่อเพื่อนพี่น้องด้วยเทอญ”

• “เราจะเป็นเหมือนน้ำค้างสำหรับอิสราเอล”
o ความรู้สึกของประโยคสั้นๆนี้ชุ่มฉ่ำใจที่สุดครับ
o ทะเลทรายได้น้ำค้างก็สดชื่นที่สุด
o บางทีชีวิตของเราบ่อยครั้งแห้งแล้งเหมือนทะเลทรายหรือยิ่งกว่าต่อกันและกัน และต่อพระเจ้า ต่อสังคม เพราะการขาดความรักจริงๆ...
o พ่อพบว่า พระวาจาของพระเจ้าวันนี้ทำให้เราชื่นใจที่สุดแล้วครับ
o ไม่มีคำอธิบายใดๆ ดีกว่านี้ ปล่อยจิตใจให้สัมผัสกับวรรณกรรมแห่งรักของโฮเชยาห์นี้ได้เลยครับ...
o ผลตามมาของการได้กลับมาหาพระเจ้า องค์น้ำทรงชีวิต อันที่เราได้เห็นในข้อ 7-9 ของพระวาจาวันนี้ งดงามเหลือเกินครับ ดังนี้
1. “เราจะเป็นเหมือนน้ำค้างสำหรับอิสราเอล
2. เขาจะผลิดอกเหมือนดอกลิลลี่
3. เขาจะหยั่งรากเหมือนต้นสนสีดาร์แห่งเลบานอน
4. กิ่งก้านของเขาจะแผ่ขยาย
5. เขาจะงดงามเหมือนต้นมะกอกเทศ และ
6. จะมีกลิ่นหอมเหมือนเลบานอน
7. เขาทั้งหลายจะกลับมานั่งอยู่ใต้ร่มเงาของเรา
8. เขาจะปลูกข้าวสาลีอีก จะทำให้เถาองุ่นผลิตผลอุดม มีชื่อเสียงเหมือนเหล้าองุ่นแห่งเลบานอน”

o มีแต่คำว่า “เรา กับ เขา” พระเจ้ากับประชากรของพระองค์ เปรียบโฮเชยาห์กับนางโกเมอร์ที่กลับมา...
o พี่น้องครับ ชีวิตที่หันกลับมาหาพระเจ้า ย่อมเกิดผลมากมายเหลือเกินจริงๆ เห็นได้จากคำพรรณาถึงอิสราเอลที่ได้รับน้ำค้างคือความรักของพระเจ้า

• ที่สุดพี่น้องที่รักตั้งใจและตัดสินใจฟังข้อสุดท้ายนี้ดีๆ พระเจ้าตรัสและดูเหมือนเราต้องเลือกและตัดสินใจในการเลือกกลับมาหาพระเจ้า...

• พระเจ้าตรัส “ผู้มีปรีชาพึงเข้าใจเรื่องเหล่านี้ ผู้ใดฉลาดก็จงรู้ เพราะหนทางทั้งหลายของพระยาห์เวห์ล้วนเที่ยงธรรม ผู้ชอบธรรมย่อมเดินตามทางนี้ แต่ผู้ล่วงละเมิดจะสะดุดล้ม”
o ตกลงว่าเราต้องเลือกกันแล้วครับ
o จะเจริญชีวิตอย่างมีปรีชาญาณ อย่างผู้ชอบธรรม หรือจะล่วงละเมิดกันต่อไป...

• พ่ออยากกล่าวว่า “เราต้องฉลาดๆในการเป็นคริสตชนกันหน่อย ต้องมีปรีชาญาณแท้จริงกันหน่อยในการดำเนินชีวิตในกระแสโลกปัจจุบันนะครับ...”

             พี่น้องครับ วันนี้พ่อเขียนถึงโฮเชยาห์ยาวหน่อยครับ ชอบข้อความจากพระวาจาวันนี้จริงๆ พ่ออยากให้เราทุกคนได้ยินเสียงของพระเจ้า และได้หันกลับมาหาพระองค์ มารักพระองค์ และเราจะเกิดผลดีมากเหลือเกินอย่างแน่นอนครับ พระเจ้าอวยพรแห่งเวลาพิเศษเพื่อการกลับใจครับ

 

เช้าวันใหม่ใส่ใจพระวาจา

Lectio Divina-Daily 2022

เช้าวันเสาร์เราคิดถึงพระวาจา

Video อบรมพระคัมภีร์

ความรู้พื้นฐานพระคัมภีร์และหนังสือปฐมกาล

หนังสืออพยพและเลวีนิติ

หนังสือกันดารวิถีและเฉลยธรรมบัญญัติ

หนังสือโยชูวา ผู้วินิจฉัยและนางรูธ

หนังสือซามูแอล ฉบับที่ 1 และ ฉบับที่ 2

หนังสือพงศ์กษัตริย์ ฉบับที่ 1 และ ฉบับที่ 2

หนังสือพงศาวดาร เอสราและเนหะมีย์

หนังสือโทบิต ยูดิธ เอสเธอร์และมัคคาบี 1 และ 2

ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับประกาศกและประกาศกอาโมส

หนังสือประกาศกโฮเชยาและมีคาห์

หนังสือประกาศกอิสยาห์

หนังสือประกาศกโยนาห์และประกาศกเศฟันยาห์

หนังสือประกาศกนาฮูมและฮาบากุก

หนังสือประกาศกเยเรมีห์-เพลงคร่ำครวญ-บารุค

หนังสือประกาศกเอเสเคียลและดาเนียล

บทเทศน์บนภูเขา มธ. 5-7

พระวรสารนักบุญมัทธิว 10,13,18

พระวรสารนักบุญมาระโก

หนังสือกิจการอัครสาวก