ชาวสะมารีตัน (หรือ ชาวสะมาเรีย)
        เมื่ออาณาจักรอิสราเอล (อาณาจักรเหนือ) ถูกกองทัพอัสซีเรียทำลายในปี 721 ก.ค.ศ. แล้ว ชาวอิสราเอลจำนวนน้อยที่ไม่ถูกจับเป็นเชลยเนรเทศไปต่างแดนมีความสัมพันธ์กับชนต่างชาติต่างศาสนาที่ชาวอัสซีเรียเนรเทศเข้ามาอยู่ในดินแดนของตน จึงเกิดชนชาติใหม่ขึ้นเป็นชาว "สะมารีตัน" ชนชาติใหม่นี้นับถือพระยาห์เวห์แบบไม่สมบูรณ์เหมือนชาวยูดาห์ (หรือชาวยิว) เมื่อชาวยิวกลับจากการเนรเทศที่กรุงบาบิโลนและเริ่มสร้างพระวิหาร จึงไม่ยอมให้ชาวสะมารีตันมีส่วนในงานนี้  ชาวสะมารีตันมีวิหารของตนที่ภูเขาเกรีซิมและยอมรับนับถือเพียงหนังสือปัญจบรรพ (หรือ "โตราห์") ของโมเสสเท่านั้นเป็นพระคัมภีร์ นับตั้งแต่นั้นมาชาวสะมารีตันจึงตั้งตัวเป็นอริกับชาวยิวทั้งในด้านการเมือง สังคม และศาสนา จนถึงสมัยพระเยซูเจ้า (เทียบ ลก 9:51-56; ยน 4:9)